Optymalizacja godnego zaufania kontaktu cyfrowego

Więzi społeczne i relacje oparte na zaufaniu stanowią fundament stabilnych demokracji. To one umożliwiają współdziałanie obywateli i podmiotów politycznych – polityków, urzędników, dziennikarzy – budując poczucie wspólnoty oraz sprzyjając aktywności obywatelskiej. Zaufanie publiczne stanowi kluczowy zasób społeczny, jednak w ostatnich latach ulega ono erozji. Polaryzacja, dezinformacja, instrumentalizacja emocji w debacie publicznej oraz rosnąca liczba incydentów antyobywatelskich osłabiają podstawy komunikacji między obywatelami a instytucjami politycznymi. W tym kontekście technologia cyfrowa bywa postrzegana zarówno jako zagrożenie, jak i potencjalne narzędzie odbudowy relacji opartych na zaufaniu.

dr hab. Damian Guzek, prof. UŚ, fot. Łukasz Bera Projekt „Potencjał technologii cyfrowej. Optymalizacja godnego zaufania kontaktu cyfrowego” koncentruje się na analizie tego, w jaki sposób różne formy komunikacji cyfrowej mogą wzmacniać lub osłabiać zaufanie polityczne. Punktem wyjścia są wcześniejsze badania dotyczące preferencji obywateli wobec kontaktu z podmiotami politycznymi – jego częstotliwości, form i kanałów. Natomiast niniejszy projekt skupia się na porównawczym zbadaniu, które cyfrowe punkty kontaktu – e-mail, media społecznościowe, chatboty, influencerzy polityczni czy komunikaty generowane przez sztuczną inteligencję – sprzyjają relacjom godnym zaufania, a które z nich generują dystans, niepewność i poczucie manipulacji.

W projekcie tym szczególną uwagę poświęcamy społecznościom, które tradycyjnie doświadczają marginalizacji w procesach komunikacji politycznej. Zakładamy, że kobiety, mniejszości etniczne i diaspory mogą mieć odrębne potrzeby i oczekiwania wobec sposobu komunikowania się elit politycznych oraz odmiennie reagować na określone formaty kontaktu cyfrowego. Analizujemy więc, jak różnice tożsamościowe i kulturowe wpływają na percepcję wiarygodności i autentyczności cyfrowej komunikacji politycznej.

Badania prowadzone są w czterech krajach – Kanadzie, Francji, Polsce oraz Wielkiej Brytanii – i opierają się na wywiadach pogłębionych, ankietach oraz eksperymencie. Prowadzą one do ustalenia, w jakim stopniu i w jaki sposób poszczególne formy cyfrowej interakcji można zoptymalizować tak, by promowały zaufanie, zamiast wzmacniać istniejące nierówności. Docelowo niniejszy projekt ma służyć wypracowaniu modelu etycznej i inkluzywnej komunikacji cyfrowej, która nie tylko zwiększy efektywność przekazu politycznego, lecz także będzie przeciwdziałać wykluczeniu i dyskryminacji.

dr hab. Damian Guzek, prof. UŚ, fot. Łukasz Bera Projekt dostarczy również wiedzy teoretycznej na temat tego, czy można mówić o jednym uniwersalnym modelu komunikacji godnej zaufania, czy raczej o konkurujących ze sobą koncepcjach zaufania i autentyczności, różniących się w zależności od kontekstu społecznego i politycznego. Na dalszym etapie planujemy zapytać zarówno przedstawicieli elit politycznych, jak i obywateli o ich reakcje na testowane strategie komunikacyjne. Dzięki temu możliwe będzie określenie, które z rozwiązań są nie tylko skuteczne, lecz także realistyczne i możliwe do wdrożenia w praktyce życia publicznego.

Projekt ma charakter diagnostyczno-normatywny: nie tylko analizuje stan relacji opartych na zaufaniu w epoce cyfrowej, ale też wskazuje sposoby ich odbudowy. W efekcie możliwe będzie sformułowanie rekomendacji dotyczących zasad etycznej komunikacji politycznej w środowisku cyfrowym oraz stworzenie ram dla odpowiedzialnego wykorzystania technologii w relacjach obywatel–państwo.