Fakty i liczby

Lata 2011-2023

• 29 584 finansowanych projektów
• 21 111 laureatów
• 15,69 mld zł przyznanego finansowania
• 55 988 wnioskujących

Młodzi naukowcy

NCN organizuje konkursy przeznaczone dla naukowców na wszystkich etapach kariery. W ofercie agencji znajdują się programy skierowane do osób rozpoczynających pracę, dojrzałych badaczy oraz takie, w których młodzi naukowcy rywalizują z bardziej doświadczonymi.

• Wśród składających wnioski w konkursach NCN dominują badaczki i badacze do 12 lat po doktoracie, w wieku do 40-45 lat.
• W 2023 roku NCN przekazał naukowcom na badania ponad 1,2 mld złotych. 50% tej kwoty wsparło rozwój młodych badaczek i badaczy.
• Ogółem od 2016 r., gdy rozpoczęto pomiary, do 2023 na wsparcie rozwoju młodych badaczek i badaczy NCN przyznał ponad 5,2 mld zł, co stanowiło 47% kwoty przyznanej ogółem w konkursach krajowych i międzynarodowych agencji.

Dzięki finansowaniu z NCN młodzi naukowcy mają szansę na zrealizowanie projektów, zbudowanie własnych zespołów, stypendia w szkołach doktorskich lub zatrudnienie w polskich jednostkach naukowych. Jest już całe pokolenie młodych badaczek i badaczy (pokolenie NCN), które naukowo dojrzewało pod parasolem agencji. Możliwość uzyskania finansowania w rzetelnej procedurze opartej na międzynarodowych ekspertach (wolnej od koneksji czy polityki) zatrzymała ich w Polsce lub zachęciła do powrotu do kraju.

Wiek naukowy i wiek biologiczny. Liczba wniosków złożonych przez naukowców w poszczególnych konkursach (pdf)

Finansowanie młodych naukowców w konkursach NCN (plik pdf)

Młodzi naukowcy w konkursach NCN (podcast)

Geografia grantów

• W latach 2011-2023 wnioski o finansowanie do NCN złożyły 824 uczelnie, instytuty naukowe PAN, instytuty badawcze i inne podmioty. Najwięcej wniosków wpłynęło z największych ośrodków akademickich – ponad 33 procent jednostek mieści się w województwie mazowieckim, na drugim miejscu jest województwo małopolskie, z którego wpłynęło ponad 11 procent wniosków. Taka sama tendencja jest widoczna wśród laureatów. Najwięcej grantów otrzymują Mazowsze i Małopolska, co jest wynikiem większej liczby podmiotów aplikujących z tych województw.
• W perspektywie 13 lat najwyższe wskaźniki sukcesu w konkursach NCN mają jednostki z województwa wielkopolskiego (55 proc.), mazowieckiego (53 proc.)i lubelskiego (po 52 proc.).
• W 2023 roku 31,8 procenta wszystkich grantów NCN zostało przyznanych jednostkom naukowym z województwa mazowieckiego, a 18,5 procenta – z województwa małopolskiego. Na kolejnych miejscach są województwa wielkopolskie i dolnośląskie – ich udział we wnioskach zakwalifikowanych do finansowania wynosi odpowiednio 11,2 i 9,1 procenta.

Centrum prowadzi działania, które mogą być wsparciem dla mniejszych ośrodków akademickich. Promuje mobilność naukową, wprowadza limity w liczbie realizowanych grantów, ogłasza konkurs MINIATURA, organizuje szkolenia dla wnioskodawców i Dni NCN poza największymi miastami. W 2024 roku Dni NCN odbyły się w Bydgoszczy.

Liczba i kwota wniosków, podmioty wnioskujące, wnioskodawcy – w podziale na województwa (4 slajdy, pdf)

Geografia grantów (podcast)

Równy dostęp kobiet i mężczyzn do środków na badania

• Kwestia równego dostępu kobiet i mężczyzn do środków finansowych na badania jest jednym z priorytetów Narodowego Centrum Nauki od lat. W 2022 roku przyjęliśmy Plan równości Płci NCN. Regularnie publikujemy też dane dotyczące udziału kobiet w finansowanych projektach.

Udział kobiet i mężczyzn w projektach finansowanych przez NCN (pdf)

Kobiety i mężczyźni w nauce (podcast)

Eksperci oceniający wnioski w konkursach NCN

Wnioski o finansowanie projektów w konkursach NCN oceniane są przez polskich i zagranicznych naukowców – członków Zespołów Ekspertów oraz recenzentów zewnętrznych. Podstawą wyboru ekspertów jest doskonałość naukowa i brak konfliktu interesu.

• W 2023 roku w ocenie wniosków wzięło udział 2207 ekspertów i 8321 recenzentów oceniających wnioski. Blisko 98% recenzentów i ponad 91% ekspertów to naukowcy afiliowani w ośrodkach zagranicznych. Największy udział ekspertów z afiliacją zagraniczną jest w obszarze ST, najniższy w HS. Umiędzynarodowienie recenzentów w obszarze NZ i ST przekracza 99 proc.
• Wśród recenzentów biorących udział w ocenie wniosków w NCN w latach 2011-2023 przeważają naukowcy zatrudnieni w USA, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Włoszech, Francji i Hiszpanii.
• Niemal wszyscy eksperci, którzy wzięli udział w badaniach ewaluacyjnych NCN w latach 2017-2023 (blisko 5 tys. osób), mieli doświadczenie w pełnieniu funkcji kierownika projektu badawczego (średnio 95%, w 2023 r. 92%). Większość z nich pełniła również funkcję recenzenta w innych instytucjach grantowych (średnio 87%, w 2022 r. aż 95%) oraz członka Zespołu Ekspertów NCN.
• Niemal wszyscy recenzenci, którzy wzięli udział w ewaluacji wewnętrznej NCN w latach 2021-2023 (ponad 6 tys. osób), byli recenzentami w czasopismach naukowych (99%), zdecydowana większość pełniła funkcję recenzenta w innych instytucjach grantowych (średnio 91%) i funkcję kierownika projektu naukowego (średnio 80%).

Nazwiska i afiliacje ekspertów biorących udział w ocenie wniosków w NCN

Sprawozdanie z ewaluacji działalności NCN (2023)

Budżet NCN

Wyzwaniem, z jakim od dłuższego czasu mierzył się NCN, jest niski budżet, który nie pozwalał na finansowanie wielu bardzo dobrych projektów naukowych.

2025 rok zapowiada się pod tym względem lepiej. 29 listopada 2024 premier Donald Tusk ogłosił, że NCN otrzyma 500 mln zł w obligacjach na wsparcie badań. We wrześniu, w projekcie budżetu krajowego przyjętym przez rząd, przewidziano, że budżet NCN wyniesie 1,698 mld zł – o 50 mln więcej niż pierwotnie zakładano. Prace legislacyjne nad budżetem państwa są w toku.

Wzrost dotacji był możliwy dzięki zaangażowaniu środowiska naukowego, które od wielu miesięcy wspierało NCN i apelowało o wzrost jego budżetu.

• W 2024 roku w krajowym budżecie na szkolnictwo wyższe i naukę zaplanowano ponad 31,349 mld zł. Dotacja dla NCN wynosiła ponad 1,643 mld zł. A to oznacza, że na działalność agencji przeznaczone było tylko 5,2% budżetu krajowego.
• Wspomniana kwota 1,643 mld zł obejmuje 200 mln zł przekazane NCN przez MNiSW w trakcie roku. 
• Dzięki dodatkowym 200 mln zł nasze Centrum mogło sfinansować 584 projekty, które zostały ocenione bardzo wysoko przez ekspertów i znalazły się na listach rezerwowych. Finansowanie otrzymały 322 projekty z list rezerwowych w konkursach OPUS 25, PRELUDIUM 22, MAESTRO 15 i SONATA BIS 13 i 262 projekty w konkursach OPUS 26 i SONATA 19.
• W poprzednich latach budżet NCN był praktycznie zamrożony. W 2015 roku dotacja z budżetu państwa dla NCN na finansowanie badań wynosiła 871 mln złotych. Trzy lata później wzrosła do 1,226 mld. W 2022 roku wynosiła 1,392 mld złotych i na niezmienionym poziomie pozostała w 2023 roku. A to oznacza, że w latach 2015-18 budżet agencji na projekty wzrósł o ponad 40%, a od 2018 do 2023 o zaledwie 13%.

• Jeszcze kilka lat temu współczynnik sukcesu w konkursach NCN wynosił około 25%. W efekcie niskiego finansowania NCN z budżetu krajowego i rosnących kosztów badań (wynikających z powodu drastycznego wzrostu cen usług i materiałów, a także aparatury badawczej) współczynnik ten w 2022 roku spadł do 17%, a w 2023 w niektórych konkursach spadł poniżej 10%. W konkursach z rozstrzygniętych w 2024 roku – już po przyznaniu NCN dodatkowej dotacji – wyniósł kilkanaście procent (15 w konkursie OPUS 26 i 19 w SONATA 19).
• Jesteśmy przekonani, że mając na celu długofalowy rozwój nauki i potrzeby środowiska naukowego, należy dążyć przynajmniej do powrotu do współczynnika sukcesu w okolicach 25%, dlatego nieustannie apelujemy do władz publicznych o zwiększenie finansowania agencji.

Materiały z 2023 roku:

Apel dyrektora i przewodniczącego Rady NCN w sprawie finansowania NCN

Apel przewodniczących międzynarodowych paneli oceniających wnioski w konkursach NCN

Budżet NCN (podcast)