We współpracy z Europejskim Partnerstwem na rzecz Bioróżnorodności BIODIVERSA+ zapraszamy do udziału w konkursie na międzynarodowe, interdyscyplinarne projekty badawcze w obszarze nauk dotyczących ochrony bioróżnorodności.

Konkurs BiodivConnect wspiera innowacyjne badania, które przyczynią się do odbudowy ekosystemów i siedlisk w sposób trwały, odporny i zintegrowany, od poziomu lokalnego po globalny. Ma na celu tworzenie wiedzy i rozwiązań praktycznych, które umożliwią skuteczne przywracanie bioróżnorodności, uwzględniając aspekty ekologiczne, społeczno-ekonomiczne i kulturowe.

Tematyka konkursu:

• Setting restoration targets and measuring success
• Transferability and scaling of nature restoration efforts
• Resilience and sustainability of restoration efforts

Wnioski w konkursie mogą złożyć konsorcja międzynarodowe złożone z co najmniej 3 zespołów badawczych pochodzących z co najmniej 3 krajów biorących udział w konkursie.

Kraje uczestniczące w konkursie: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Hiszpania, Holandia, Izrael, Litwa, Łotwa, Mołdawia, Niemcy, Norwegia, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Tajwan, Tunezja, Węgry, Włochy (Prowincja Bolzano), Wyspy Owcze.

Kraje które wstępnie zadeklarowały uczestnictwo w konkursie: Brazylia, Bułgaria, Grecja, Islandia, Portugalia, Szwajcaria, Turcja

Polskie zespoły badawcze mogą otrzymać finansowanie na swoją część prac od Narodowego Centrum Nauki. W budżecie można zaplanować środki na wynagrodzenia dla zespołu badawczego, wynagrodzenia i stypendia dla studentów lub doktorantów, zakup sprzętu i materiałów, koszty usług, wyjazdów itp. Kierownik polskiego zespołu musi posiadać co najmniej stopień naukowy doktora. Projekty można planować na 3 lata.

W pierwszym etapie konkursu polski zespół wraz z partnerami z zagranicy musi do 7 listopada złożyć wniosek wstępny, który zostanie poddany ocenie przez zespół ekspertów wybrany wspólnie przez agencje finansujące. Najlepsze zespoły zostaną zaproszone do złożenia wspólnych wniosków pełnych w II etapie. Wyniki konkursu będą znane do końca listopada 2026.

Badania nad przyjaznymi dla środowiska metodami polepszania właściwości gleby, wykorzystującymi odpady powstające w innych gałęziach gospodarki zostaną sfinansowane w programie Weave-UNISONO. Projekt zrealizują wspólnie naukowcy z Polski i Niemiec.

Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2023 wypracowana przez ONZ wskazuje, że współczesny wysiłek modernizacyjny powinien skupić się na wyeliminowaniu ubóstwa we wszystkich jego przejawach, przy równoczesnej realizacji szeregu celów gospodarczych, społecznych i środowiskowych. Jednym z zaleceń sformułowanych w agendzie w kontekście kondycji i wykorzystania zasobów naszej planety jest produkowane nowych materiałów, w miarę możliwości, z odpadów pochodzących z innych gałęzi gospodarki. Celem jest dążenie do gospodarki o obiegu zamkniętym.

W te założenia wpisuje się projekt pt. „Wpływ nowych, przyjaznych dla środowiska kompozytów hydrożelowych syntetyzowanych z odpadów z hodowli owadów na właściwości hydrologiczne, stabilność i żyzność gleby”, który otrzymał finansowanie w konkursie Weave-UNISONO. Badania zostaną zrealizowane przez zespół pod kierownictwem dr hab. Katarzyny Szewczuk-Karpisz z Instytutu Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego Polskiej Akademii Nauk, we współpracy z zespołem partnerskim z niemieckiego Uniwersytetu Gottfrieda Wilhelma Leibniza w Hanowerze, którego pracami pokieruje prof. Stephan Peth. Naukowcy będą pracować nad przyjaznymi dla środowiska kompozytami hydrożelowymi sporządzonymi z odpadów z przemysłu hodowli owadów. Zbadają ich wpływ na właściwości gleby i wzrost roślin. Ich celem jest opracowanie kompozytów o zwiększonej zdolności do minimalizowania negatywnych skutków susz czy podniesienie efektywności rekultywacji zdegradowanych gleb. Budżet polskiej części projektu to niemal 1,1 mln zł.

Wniosek był oceniany przez niemiecką Deutsche Forschungsgemeinschaft jako agencję wiodącą, Narodowe Centrum Nauki zaakceptowało wyniki tej oceny i przyznało finansowanie zespołowi polskiemu.

Weave-UNISONO i procedura agencji wiodącej

Konkurs Weave-UNISONO to efekt wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe, skupionymi w stowarzyszeniu Science Europe. Został ogłoszony w celu uproszczenia procedur składania i selekcji projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów europejskich.

Wyłanianie laureatów opiera się na procedurze agencji wiodącej, w myśl której tylko jedna z instytucji partnerskich odpowiedzialna jest za pełną ocenę merytoryczną wniosku, pozostali partnerzy akceptują wyniki tej oceny.

W ramach programu Weave partnerskie zespoły badawcze składają wnioski o finansowanie równolegle do agencji wiodącej oraz do właściwych dla siebie instytucji uczestniczących w programie. Wspólny projekt musi zawierać spójne plany badań, wyraźnie ukazujące wartość dodaną współpracy międzynarodowej.

Konkurs Weave-UNISONO jest otwarty w trybie ciągłym. Zachęcamy zespoły pragnące podjąć współpracę z partnerami z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec, Luksemburga oraz Belgii-Flandrii do zapoznania się z treścią ogłoszenia konkursowego i składania wniosków.

– Badania podstawowe lubię nazywać paliwem dla wszystkich innych badań: przemysłowych, translacyjnych, klinicznych – mówiła w Karpaczu Sabina Górska, mikrobiolożka z Polskiej Akademii Nauk. – Gdyby Cooper i Miller nie zajęli się badaniem grasicy, nie odkryliby limfocytów T. A w konsekwencji nie byłoby rozwoju terapii CAR-T, która rewolucjonizuje dziś leczenie nowotworów krwi. Badania podstawowe to inwestycja w przyszłość, której efekty widzimy po latach.

Panel dyskusyjny: Nauka w działaniu Podczas tegorocznego Forum Ekonomicznego w Karpaczu Narodowe Centrum Nauki po raz pierwszy zorganizowało własne panele dyskusyjne. 2 września odbyła się debata „Nauka w działaniu. Od badań podstawowych do praktycznych rozwiązań” z udziałem naukowczyń i naukowców, którzy założyli firmy i rozwijają w nich technologie oparte na wynikach badań: prof. Piotr Garstecki z Instytutu Chemii Fizycznej PAN, prezes Scope Fluidics, dr hab. Sabina Górska, profesor w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. L. Hirszfelda PAN, prof. Jacek Jemielity, chemik z Uniwersytetu Warszawskiego, założyciel spółki ExploRNA oraz dr hab. inż. Alicja Kazek-Kęsik, prof. Politechniki Śląskiej i członkini Rady NCN. Dyskusję prowadziła Anna Korzekwa-Józefowicz.

Rozmowa dotyczyła roli badań podstawowych w tworzeniu innowacji, kompetencji i metod pracy rozwijanych w akademii, które sprawdzają się w biznesie oraz warunków, jakie Polska powinna stworzyć, by skuteczniej konkurować w globalnym ekosystemie innowacji.

Własne kuźnie wynalazków

Piotr Garstecki wyjaśniał, dlaczego konkurencyjność gospodarki zależy od poziomu nauki. – Biznes to wyścig o to, by lepiej zaspokoić potrzeby klienta. W ramach tego wyścigu, przy ustalonym poziomie wiedzy, osiągamy pewne plateau – trudno przeskoczyć dalej i uzyskać przewagę. Wtedy potrzebujemy lepszych rozwiązań technologicznych. A żeby je mieć, trzeba uprawiać naukę na poziomie, który jest faktycznie innowacyjny. Żyjemy w świecie zglobalizowanym. System patentowy jest systemem światowym. Jeśli ktoś w Chinach, Indiach, Stanach Zjednoczonych czy Niemczech coś wymyśli i opatentuje, nie ma znaczenia, że my zrobimy to samo pięć lat później w Kielcach czy Warszawie. Będziemy musieli kupować tę technologię od nich. Ergo, żeby mieć konkurencyjną długofalowo gospodarkę, musimy mieć własne kuźnie wynalazków.

Mówił także o potrzebie koncentracji zasobów, porównując polski system nauki do ekosystemu Bostonu. – Tam pracuje dziesięć razy mniej naukowców niż w Polsce. Zużywają podobną ilość funduszy co cała polska nauka, ale produkują czterokrotnie więcej dobrych publikacji. Jeśli chodzi o firmy technologiczne, sam Boston ma ich kilkadziesiąt razy więcej niż cała Polska. To jest jak dżungla amazońska, w której rosną okazy niespotykane nigdzie indziej. A w Polsce? Rozsiewamy nasiona po całym kraju, finansując dziesięć tysięcy małych szklarni, w których nie zmieści się drzewo. Tymczasem potrzebna jest „gęstość”. Jeśli chcemy mieć trochę amazońskiej dżungli, nie możemy rozsiewać lian po całej Polsce – zaznaczył.

– Stać nas na wizję budowy CPK, podczas gdy równocześnie finansujemy linie autobusowe czy lokalne połączenia kolejowe, ale nie stać nas, by stworzyć silne ośrodki naukowe. A to właśnie koncentracja zasobów, ta „gęstość”, jest krytyczna, by prowadzić naukę na najwyższym poziomie – dodawał.

Jacek Jemielity zakwestionował podział na naukę podstawową i aplikacyjną. – Najważniejsze, by była to dobra nauka – taka, która realnie konkuruje z najlepszymi ośrodkami na świecie. W mojej dziedzinie – chemii mRNA – granica między tymi dwoma rodzajami badań jest płynna. Nie wiem, kiedy kończy się jedno, a zaczyna drugie. Staramy się publikować wyniki jak najlepiej, ale najpierw je patentujemy, jeśli mają potencjał komercyjny, a następnie licencjonujemy lub wdrażamy samodzielnie. Jednak, jeśli chcemy w Polsce zobaczyć realną zmianę, musimy zwiększyć finansowanie pierwszego etapu – tego momentu, w którym dopiero kształtuje się pomysł na praktyczne zastosowanie – podkreślił. – Żeby mieć obfite żniwa, musimy najpierw zasiać coś, wybierając jak najlepsze ziarna, z których powstanie coś wyjątkowego na skalę światową.

Anna Korzekwa-Józefowicz, Jacek Jemielity, Alicja Kazek-Kęsik, Piotr Garstecki, Sabina Górska Na znaczenie finansowania badań na tym wczesnym etapie zwróciła uwagę także Alicja Kazek-Kęsik. – Jeśli umożliwimy realizację projektów na najniższych poziomach TRL 1–2, część z nich może okazać się naprawdę przełomowa. Warto wspierać odważne pomysły, nawet jeśli istnieje ryzyko, że nie zakończą się sukcesem – istotne jest, by można je było rzetelnie zweryfikować. Kluczowe, by innowacyjność nie była blokowana już na starcie – podkreśliła. Jako przykłady rozwiązań, które wyrosły z badań podstawowych, podała opracowaną przez zespół z Uniwersytetu Jagiellońskiego metodę identyfikacji patogenów z wykorzystaniem modeli matematycznych (łączącą informatykę z mikrobiologią) oraz stworzone na Politechnice Śląskiej koszulki do monitorowania aktywności serca, w których zastosowano nanorurki węglowe – stanowiące wygodną alternatywę dla tradycyjnych holterów.

Naukowcy w biznesie

Uczestnicy dyskusji odpowiadali także na pytanie o to, jakie kompetencje – poza ściśle merytorycznymi – zdobyte w świecie akademickim dają naukowcom przewagę w biznesie.

Piotr Garstecki wymienił ciekawość, logikę i dyscyplinę myślenia i umiejętność współpracy. – W nauce trzeba uważnie obserwować świat, szukać okazji i ryzyk. Nie można poprzestać na powierzchownych wytłumaczeniach – trzeba dążyć do prawdy. Nawet jeśli w akademii zdarzają się jeszcze struktury hierarchiczne, to jednak dobra nauka opiera się na wymianie myśli. To wszystko jest niezwykle cenne w biznesie. Sabina Górska dodała: – Naukowcy potrafią pisać projekty – i to nie tylko naukowe. W instytutach PAN finansowanie statutowe wystarcza co najwyżej na zakup rękawiczek. Musimy więc umieć napisać dobry, przekonujący projekt, zarządzać nim i optymalizować zasoby. Jesteśmy kreatywni, bo pracujemy w ograniczonych warunkach. Każdą złotówkę obracamy trzykrotnie, zastanawiając się, czy dany test można wykorzystać inaczej. To uczyniło nas bardzo pomysłowymi. Alicja Kazek-Kęsik podkreśliła umiejętność przyjmowania krytyki: – W nauce uczymy się, że krytyka to nie atak, tylko informacja zwrotna. Wchodząc do przemysłu, naukowiec musi zapytać: co jest naprawdę potrzebne? Czasem okazuje się, że pomysł jest dobry, ale nieopłacalny lub rynek jest zbyt mały. Trzeba umieć przyjąć te informacje, zmienić kierunek i poświęcić czas na badania stricte przemysłowe. Jednocześnie nie wolno tracić z oczu badań podstawowych, bo to one są motorem rozwoju. Jacek Jemielity dodał, że jego przewagą jako przedsiębiorcy, który rozwija własne pomysły naukowe, jest doskonała znajomość technologii, nad którą pracuje jego firma.

Gdzie znikają innowacje?

Co jest największą przeszkodą w działaniach naukowca-innowatora? Na tak zadane pytanie paneliści mówili o biurokracji i niestabilnym finansowaniu. Jacek Jemielity wskazał restrykcyjną ustawę o zamówieniach publicznych, która wydłuża procesy badawcze, a także niskie wynagrodzenia i przepisy prawa pracy utrudniające zatrudnianie najlepszych specjalistów. Alicja Kazek-Kęsik zwróciła uwagę na nierealistyczne oczekiwania wobec nauki. – Uważa się, że każdy projekt musi zakończyć się wdrożeniem. To zniechęca do podejmowania ambitnych i ryzykownych tematów, bo badacze obawiają się rozliczeń w razie braku komercyjnego sukcesu – podkreśliła.

Sabina Górska mówiła o trudnościach z wyceną technologii i komunikacją z biznesem. – Przy sprzedaży pojawia się problem: czy nie wyceniamy za nisko albo za wysoko. Często nie mówimy tym samym językiem z biznesem. A jeśli chodzi o zakładanie startupów, to mimo że kultura startupowa w Polsce się rozwija, wciąż brakuje funduszy na wczesnym etapie. Inwestorzy oczekują od razu prototypu, a najlepiej dowodu, że już coś sprzedajemy, tymczasem na tym etapie naukowcy mają często tylko pomysł – wyjaśniła. Za wzorcowy przykład wsparcia uznała program TANGO, realizowany w przeszłości przez NCN i NCBR. – Dwukrotnie z niego korzystałam. Dzięki niemu udało się zweryfikować nasze założenia i sprzedać licencję na test do szybkiej diagnostyki zakażeń u kobiet w ciąży. Ten konkurs pozwalał sprawdzić, czy odkrycia mają potencjał przemysłowy. Dziś takiego programu bardzo brakuje – podkreśliła.

Jedna decyzja ministra

Nauka jako inwestycja. Jak wygrać przyszłość? Od lewej: Krzysztof Jóźwiak, Wojciech Fendler i Krzysztof Pyrć Uczestnicy panelu zostali zapytani także przez słuchaczkę debaty o to, jaką jedną decyzję, podpowiedzieliby ministrowi nauki. Alicja Kazek-Kęsik, podkreśliła, że „serce ma po stronie badań podstawowych”. – Gdyby powstał długoterminowy plan finansowania takich badań podstawowych, pozwoliłoby to Radzie NCN w dłuższej perspektywie pracować nad zmianami oferty konkursowej, które odpowiadałyby na potrzeby środowiska naukowego – zaznaczyła. Jacek Jemielity wsparł wcześniejszą wypowiedź Piotra Garsteckiego o niewłaściwej dystrybucji dostępnych środków. – Radziłbym Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego, by odważniej finansowało badania w sposób projakościowy. Jeśli chcemy rozdać pieniądze wszystkim, nie wywołamy żadnego efektu. Gdyby instrumenty finansowe służyły promowaniu jakości, moglibyśmy liczyć na lepsze wyniki – mówił. Piotr Garstecki dodał, że warto w pełni wykorzystać fakt, iż ministerstwo łączy w nazwie naukę i szkolnictwo wyższe. – To dwa różne światy i powinny być inaczej wspierane. Finansujemy komunikację miejską, ale jeśli chodzi o loty kosmiczne, to zamiast sieci powiatowych lotnisk potrzebujemy jednego kosmodromu, z którego dolecimy co najmniej na Księżyc – obrazował. – Najważniejsze jest zwiększenie finansowania i zapewnienie większej stabilności systemu – podsumowała Sabina Górska. – Nie zmieniajmy reguł co rok czy dwa lata. Potrzebujemy przewidywalności i wsparcia dla badań podstawowych.

Nauka jako inwestycja

W ostatnim dniu Forum Ekonomicznego, 4 września odbył się panel „Nauka jako inwestycja. Jak wygrać przyszłość?” z udziałem profesorów Wojciecha Fendlera, prezesa Agencji Badań Medycznych, Krzysztofa Jóźwiaka, dyrektora NCN i Krzysztofa Pyrcia, prezesa Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Dyskusja dotyczyła roli państwa w finansowaniu badań o charakterze fundamentalnym i tego, jak decyzje podejmowane dziś zaważą na pozycji Polski w kolejnych dekadach. Temat ten został podjęty również w pierwszym odcinku 4. sezonu podcastu NCN – po raz pierwszy dostępnego w wersji wideo – z udziałem szefów agencji. Krzysztof Jóźwiak wziął również udział w panelu „W poszukiwaniu doskonałości naukowej. O pracach nad Krajową Strategią Umiędzynarodowienia Nauki i Szkolnictwa Wyższego”, organizowanym przez NAWA.

Sześcioro naukowców z polskimi afiliacjami otrzymało granty ERC Starting Grants.  Pięcioro z nich jest także laureatami konkursów Narodowego Centrum Nauki.

W prestiżowym programie ERC Starting Grants o finansowanie swoich badań mogą ubiegać się naukowcy od 2 do 7 lat od uzyskania stopnia doktora z  wyróżniającym się dorobkiem naukowym i pomysłem na ambitny projekt badawczy. W tegorocznej edycji konkursu Europejska Rada ds. Badań Naukowych otrzymała niemal 4 tys. wniosków od naukowców z 25 europejskich krajów. Do finansowania zakwalifikowanych zostało 478 projektów o łącznej wartości 761 milionów euro. Maksymalna wysokość grantu wynosi tym razem 1,5 mln euro.

Laureaci NCN z grantami ERC

Sześć grantów, przyznanych w ramach rozstrzygniętego właśnie konkursu, otrzymali młodzi badacze z afiliacjami w polskich instytucjach: dr Mykhailo Batiuk (Sieć Badawcza Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii), dr Damian Dąbrowski (Instytut Matematyczny PAN), dr inż. Wojciech Krauze (Politechnika Warszawska), dr Dominik Paprotny (Uniwersytet Szczeciński), dr Rene Poncelet (Instytut Fizyki Jądrowej PAN) oraz dr hab. inż. Anna Siekierka, prof. PWr (Politechnika Wrocławska). Prof. Anna Siekierka i dr inż. Wojciech Krauze mają już na koncie realizację grantów NCN, natomiast wnioski dra Damiana Dąbrowskiego, dra Dominika Paprotnego i dra Rene Ponceleta zostały zakwalifikowane do finansowania w zeszłorocznych edycjach naszych konkursów.

Gratulujemy wszystkim laureatom!

Sposób na zużyte baterie

Dr hab. inż. Anna Siekierka pracuje na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej, a jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół procesów elektromembranowych służących do selektywnej separacji jonów metali oraz odzysku energii. Obecnie kieruje projektem SONATA, a w przeszłości była laureatką konkursu PRELUDIUM z oferty NCN. W ramach otrzymanego grantu ERC badaczka poprowadzi projekt ReHeal4waste, w którym wraz z zespołem zajmie się recyklingiem baterii. Za pomocą specjalnie zaprojektowanych membran, będzie wydzielać cenne surowce ze szkodliwych roztworów pozyskanych ze zużytych baterii, tak aby nadawały się do ponownego wykorzystania.

Udoskonalić tomografię holograficzną

Dr inż. Wojciech Krauze jest  członkiem zespołu BioPhase Imaging na Wydziale Mechatroniki Politechniki Warszawskiej. Interesuje się algorytmami ilościowego obrazowania fazowego, metodami rekonstrukcji tomograficznej i problemami odwrotnymi. Od początku swojej pracy naukowej, w tym również w projekcie PRELUDIUM zrealizowanym dzięki finansowaniu NCN, zajmował się  kwestiami związanymi z tomografia optyczną. W ramach ERC Starting Grant będzie kierował projektem Re.HOT, w którym skupi się na ulepszeniu działania tomografii holograficznej pracującej w trybie odbiciowym – będzie pracował nad tym, żeby tomografia holograficzna mogła działać w trybie odbiciowym i żeby dzięki temu  można było uzyskać taką samą informację, jak w klasycznej tomografii holograficznej, ale bez izolowania próbek pacjenta.

Geometryczna Teoria Miary

Dr Damian Dąbrowski z Instytutu Matematycznego PAN w swojej pracy naukowej zajmuje się zagadnieniami z zakresu geometrycznej teorii miary (GTM), dziedziny, której celem jest rozwiązywanie problemów geometrycznych z wykorzystaniem narzędzi teorii miary. Grant ERC otrzymał na realizację projektu QPROJECT. Głównym celem badań jest udowodnienie ilościowych wariantów klasycznych twierdzeń o rzutach ‒ hipotezy Wituszkina z 1967 r., hipotezy Besicovitcha o rzutach radialnych zbiorów całkowicie nieprostowalnych oraz hipotezy widoczności z geometrii fraktalnej, która jest ściśle związana z kwantyfikacją klasycznego twierdzenia Marstranda o przekrojach. Dr Dąbrowski w maju znalazł się w gronie laureatów konkursu SONATA 20.

Jak społeczeństwa reagują na powodzie

Dr Dominik Paprotny pracuje na Uniwersytecie Szczecińskim, a jego zainteresowania badawcze skupiają się wokół ryzyka powodziowego, zagadnień socjo-hydrologii, zarządzania ryzykiem i zmian klimatycznych. W ramach grantu ERC będzie opracowywać dynamiczny model reakcji społeczeństwa na powodzie. Chce dzięki temu lepiej określić skuteczność dostępnych możliwości adaptacji do powodzi. Badacz wykorzystując prognozy przyszłych zmian klimatycznych i społeczno-ekonomicznych chce oszacować przyszłe straty powodziowe do 2100 roku w różnych scenariuszach. W lutym otrzymał grant NCN w konkursie SONATA BIS 14.

Badania w Wielkim Zderzaczu Hadronów

Dr Rene Poncelet pracuje w Zakładzie Teorii Cząstek, w oddziale Fizyki Teoretycznej Instytutu Fizyki Jądrowej PAN. W ramach grantu ERC planuje prace związane z badaniami w Wielkim Zderzaczu Hadronów. Projekt STAPLE ma na celu stworzenie nowej, wysoce precyzyjnej symulacji komputerowej zderzeń cząstek. To narzędzie będzie stanowić kolejny krok w drodze do przełomowych odkryć mających na celu zrozumienie otaczającego nas Wszechświata. Dr Poncelet niedawno otrzymał także finansowanie w konkursie SONATA 20.

Narodowe Centrum Nauki we współpracy z siecią QuantERA już po raz piąty ogłasza konkurs na międzynarodowe projekty badawcze z zakresu technologii kwantowych.

Konkurs QuantERA Call 2025 skierowany jest do konsorcjów międzynarodowych złożonych z co najmniej trzech zespołów badawczych pochodzących z minimum trzech krajów biorących udział w konkursie.

Finansowanie przeznaczone jest dla projektów obejmujących jeden z dwóch tematów:

• Quantum Phenomena and Resources (QPR)
• Applied Quantum Science (AQS)

Naukowczynie i naukowcy pracujący w jednostkach w Polsce mogą ubiegać się o finansowanie w Narodowym Centrum Nauki lub Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, w zależności od zakresu planowanych badań. NCN finansuje projekty obejmujące badania podstawowe związane z tematem QPR.

Polski zespół badawczy ubiegający się o finansowanie w NCN powinien we współpracy z partnerami zagranicznymi opracować wniosek wspólny (joint proposal), a także wniosek krajowy dot. polskiej części projektu. Kierownictwo polskiego zespołu może objąć osoba posiadającą co najmniej stopień naukowy doktora.

Konkurs jest jednoetapowy, a jego budżet wynosi ok. 53 mln euro. Projekty mogą być zaplanowane na okres 24 lub 36 miesięcy.

Wyszukiwarka partnerów

Poszukujesz partnera lub możliwości dołączenia do projektu? Skorzystaj z narzędzia Partner Search Tool (PST), dostępnego tutaj.

Harmonogram konkursu

• Webinarium dla polskich wnioskodawców: 21 października 2025 r.
• Termin składania wniosków wspólnych (joint proposals): 5 grudnia 2025 r. (17:00 CET)
• Termin składania wniosków krajowych w NCN: 12 grudnia 2025 r.
• Ogłoszenie wyników: maj 2026 r.
• Przewidywany termin rozpoczęcia projektów: czerwiec-wrzesień 2026 r.

Drugi projekt otrzymał finansowanie w naborze wniosków w konkursie Weave-UNISONO z 2025 r. Dr hab. Tomasz Turowski z zespołem z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN otrzymali niemal 2 mln zł na badania nad powstawaniem enzymów koniecznych do produkcji RNA.

Projekt pt. Mechanizmy molekularne zaangażowane w biogenezę polimeraz RNA I i III będzie realizowany we współpracy dwustronnej z naukowcami z Niemiec. Na czele zespołu z Uniwersytetu w Ratyzbonie stoi prof. Christoph Engel. Naukowcy z dwóch grup badawczych postanowili połączyć siły, by przyjrzeć się bliżej powstawaniu polimeraz RNA I i III – tzw. maszyn molekularnych, które odpowiadają za proces produkcji RNA strukturalnych i funkcjonalnych, niezbędnych do działania rybosomów, czyli komórkowych fabryk białek.

Celem badaczy jest zrozumienie, jakie etapy prowadzą do powstania tych skomplikowanych struktur oraz jakie białka wspomagają ich tworzenie. Wyniki badań mogą mieć znaczenie nie tylko dla zrozumienia podstawowych procesów komórkowych, ale również dla medycyny. Mutacje w genach kodujących podjednostki polimeraz RNA są związane z rzadkimi chorobami genetycznymi, takimi jak zespół Treachera-Collinsa czy hipomielinizująca leukodystrofia. Zrozumienie, jak powstają polimerazy RNA I i III, może w przyszłości pomóc w lepszej diagnostyce i leczeniu tych schorzeń.

Nagrodzony wniosek był oceniany przez agencję DFG (German Research Foundation), a Narodowe Centrum Nauki zaakceptowało wyniki tej oceny w ramach współpracy w programie Weave. Opublikowana lista rankingowa jest drugą z kolei w naborze wniosków w 2025 r.

Weave-UNISONO i procedura agencji wiodącej

Konkurs Weave-UNISONO to efekt wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe, skupionymi w stowarzyszeniu Science Europe. Został ogłoszony w celu uproszczenia procedur składania i selekcji projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów europejskich.

Wyłanianie laureatów opiera się na procedurze agencji wiodącej, w myśl której tylko jedna z instytucji partnerskich odpowiedzialna jest za pełną ocenę merytoryczną wniosku, pozostali partnerzy akceptują wyniki tej oceny.

W ramach programu Weave partnerskie zespoły badawcze składają wnioski o finansowanie równolegle do agencji wiodącej oraz do właściwych dla siebie instytucji uczestniczących w programie. Wspólny projekt musi zawierać spójne plany badań, wyraźnie ukazujące wartość dodaną współpracy międzynarodowej.

Konkurs Weave-UNISONO jest otwarty w trybie ciągłym. Zachęcamy zespoły pragnące podjąć współpracę z partnerami z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec, Luksemburga oraz Belgii-Flandrii do zapoznania się z treścią ogłoszenia konkursowego i składania wniosków.

Inwestycja w naukę się opłaca – w najbardziej dosłownym sensie. To dzięki nauce ratujemy życie, wydłużamy jego długość i poprawiamy jego jakość. Z badań podstawowych wyrastają rozwiązania, które zmieniają codzienność – od technologii cyfrowych i innowacji w energetyce czy ochronie klimatu po badania społeczne i humanistyczne, pokazujące, jak wprowadzać te zmiany sprawiedliwie i skutecznie.

Temu poświęcony jest pierwszy odcinek 4. sezonu podcastu NCN, po raz pierwszy dostępny także w wersji wideo. Anna Korzekwa-Józefowicz rozmawia w nim z prof. Wojciechem Fendlerem, prezesem Agencji Badań Medycznych, prof. Krzysztofem Jóźwiakiem, dyrektorem Narodowego Centrum Nauki, oraz prof. Krzysztofem Pyrciem, który od września obejmie funkcję prezesa Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. To rozmowa o tym, dlaczego bez badań podstawowych nie ma innowacji, a inwestowanie w naukę decyduje o tym, w jakim kraju będziemy żyli za 10, 20 czy 30 lat.

Nauka zmienia codzienność

Prof. Wojciech Fendler przywołuje przykład, który najlepiej pokazuje, jak badania zmieniają życie:

„Jeżeli 100 lat temu moje dziecko zachorowałoby na białaczkę, to umarłoby w ciągu miesiąca i jedyne co mógłbym zrobić, to zadbać o to, żeby nie cierpiało. W tym momencie, jeżeli zachoruje na białaczkę, to prawdopodobieństwo, że przeżyje i będzie zdrowym dorosłym sięga 90%. I są to większe szanse na przeżycie niż wtedy, gdy osoba w wieku podeszłym złamie sobie kość udową wychodząc z wanny. To wszystko zadziało się na przestrzeni stu lat, a tak naprawdę szybciej – bo w 1947 roku Sidney Farber wykorzystał aminopterynę i metotreksat, uzyskując u dzieci z Bostonu pierwsze remisje choroby. Wtedy rozpoczęła się cała gałąź chemioterapii i leczenia nowotworów. Dziś spora część nowotworów staje się chorobami przewlekłymi, z dużym prawdopodobieństwem wyleczenia. To jest efekt badań podstawowych, transferu pomysłu naukowego z laboratorium do kliniki. Bez finansowania takich odkryć na początku nie byłoby to możliwe”.

Prof. Krzysztof Pyrć przypomina historię HIV:

„Na początku lat 80. choroba była w 100 procentach śmiertelna. Nikt nie wiedział, dlaczego ludzie nagle zaczynają umierać. Tylko dzięki temu, że wcześniej prowadzono badania podstawowe, udało się zrozumieć, czym są wirusy, powstały metody biologii molekularnej, które pozwoliły je wykryć, a następnie opracować testy diagnostyczne. W ciągu dziesięciu lat udało się stworzyć lek, który przywracał ludzi do życia. Lekarze opowiadali mi, że to było absolutnie przerażające – wszyscy pacjenci umierali, aż nagle pojawił się pierwszy lek i ci sami pacjenci zaczęli zdrowieć. Dziś mamy kilkadziesiąt terapii, które pozwalają funkcjonować normalnie. Co więcej, pojawiły się leki działające prewencyjnie, trochę jak szczepionka – dwa razy w roku przyjmowane znacząco redukują ryzyko zakażenia. To pierwsza realna szansa, by zatrzymać największą pandemię XX wieku”.

Prof. Krzysztof Jóźwiak dodaje przykład z innej dziedziny:

„Okazuje się, że rośliny w reakcji na stres wysyłają dźwięki. Dopiero niedawno udało się je rozszyfrować przy pomocy sztucznej inteligencji. Wygląda na to, że bardzo szybko pojawi się technologia, w której mikrofony na polach będą ściągały sygnały od roślin i informowały rolników: tutaj jest za sucho, a tutaj pojawił się szkodnik. To jest dowód, że nawet badania najbardziej podstawowe mogą za chwilę przynieść rozwiązania praktyczne, które zmienią nasze życie”.

Czego potrzeba, by nauka naprawdę się opłacała

Żeby takie odkrycia mogły powstawać, potrzebne są trzy rzeczy: stabilne finansowanie, długofalowa strategia i system, który nagradza jakość.

Prof. Wojciech Fendler: „Strategia musi być długofalowa i spójna. System całościowy, na przykład finansowania nauki, powinien promować te same rzeczy we wszystkich obszarach. Mamy instytucje finansujące badania na różnych szczeblach, ale ta piramida stoi na wątłych podstawach. Brakuje pieniędzy. Musimy skierować najlepsze osoby do nauki i dać im warunki, by mogli robić najlepsze badania podstawowe, bo inaczej innowacje się po prostu nie pojawią”.

Prof. Krzysztof Pyrć: „Mottem FNP jest wspierać najlepszych, by stali się jeszcze lepsi. I to jest klucz – bo pieniędzy zawsze będzie za mało. Jeżeli nie skupimy się na jakości, to będziemy system rozcieńczać. W Polsce wciąż pokutuje liniowy model: naukowiec ma wymyślić, potem sam wdrożyć i rozwinąć firmę. A to nie działa. Najbardziej efektywne są modele otwarte, iteracyjne – takie, gdzie wszyscy siadają przy jednym stole i współpracują, od uczelni po biznes”.

Prof. Krzysztof Jóźwiak: „Bardzo często napotykamy wąskie gardło, kiedy kończą się badania podstawowe, a zaczyna etap pierwszych prototypów czy zabezpieczania patentowego. Tu mamy wyrwę. Narodowe Centrum Nauki od zawsze widziało ten problem – byliśmy współinicjatorami programu TANGO, który miał go adresować. Ale potrzeba rozwiązań systemowych i ciągłych, a nie doraźnych”.

Nauka jako inwestycja

Goście są zgodni: nauka nie jest kosztem, lecz inwestycją o najwyższej stopie zwrotu.

„Bez dobrych nauk podstawowych, nie będzie dobrych nauk stosowanych, które można wdrożyć w praktykę i oczekiwać nowych leków czy rozwiązań technologicznych” – podkreśla prof. Fendler.

„Wszystko, co nas otacza – od telefonu komórkowego po nowoczesne terapie – jest efektem badań. Świat pędzi do przodu, a my musimy tę naukę robić dobrze, mądrze ją finansować i jasno komunikować” – mówi prof. Pyrć.

„Mamy w Polsce naukowców gotowych ścigać się z całym światem. Potrzebny jest system, który pozwoli im realizować pomysły od badań podstawowych po rozwiązania wpływające na rozwój społeczeństwa” – dodaje prof. Jóźwiak.

Podcast i Forum w Karpaczu

Odcinek „Nauka, która się opłaca” otwiera nowy sezon podcastu NCN, dostępny w wersji audio i wideo. Kontynuacja debaty nastąpi podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu – w panelu „Nauka jako inwestycja. Jak wygrać przyszłość?” wezmą udział goście podcastu.

W trakcie Forum organizujemy także panel „Nauka w działaniu. Od badań podstawowych do praktycznych rozwiązań”. Podczas całego wydarzenia będzie nas można spotkać również na stoisku w Pawilonie Polskiej Nauki, organizowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Narodowe Centrum Nauki może korzystać z przekazanych przez premiera obligacji skarbowych. Dzięki interpretacji Ministerstwa Finansów i wyjaśnieniu wątpliwości prawnych, środki będą uruchomiane sukcesywnie od 2026 roku.

W listopadzie 2024 roku premier Donald Tusk zapowiedział przekazanie NCN obligacji skarbowych. Zgodnie z intencją premiera środki pochodzące z obligacji mają zostać przeznaczone przede wszystkim na finansowanie projektów naukowych realizowanych przez młode badaczki i badaczy.

Aktywa finansowe o nominalnej wartości 500 mln zł, z terminami zapadalności w latach 2027–2034, wpłynęły do NCN 17 grudnia 2024 roku. Pojawiły się jednak wątpliwości, czy bez zmian w ustawie o NCN, agencja może je przeznaczyć na finansowanie badań. Konieczne były dodatkowe analizy prawne i finansowe. 20 sierpnia 2025 roku, po uzyskaniu stanowiska Ministerstwa Finansów, otwarta została droga do uwzględnienia obligacji w planowaniu finansowania działalności NCN w kolejnych latach.

– Oczekiwania środowiska naukowego wobec dodatkowych środków są ogromne i w pełni uzasadnione. Dlatego cieszymy się, że sprawa wkrótce znajdzie swój finał. Te 500 mln zł to inwestycja w młodych badaczy i badaczki oraz w badania podstawowe, od których zaczyna się każdy postęp – a więc w przyszłość polskiej nauki i rozwój kraju – podkreśla prof. Krzysztof Jóźwiak, dyrektor NCN.

W rozwiązaniu sprawy kluczowe było wsparcie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwa Finansów oraz przedstawicieli środowiska naukowego.

Obecnie pracujemy nad szczegółowymi zagadnieniami związanymi z zaangażowaniem środków pochodzących z obligacji do finansowania projektów badawczych. Dalsze informacje będziemy sukcesywnie przedstawiali w kolejnych komunikatach.

W dniach 2-4 września w Karpaczu odbędzie się XXXIV Forum Ekonomiczne, konferencja gromadząca ponad 6000 uczestników ze świata polityki, gospodarki, nauki i mediów. Hasłem przewodnim tegorocznej edycji jest „Czas transformacji – jaka będzie Europa przyszłości?”.

NCN przygotowało dwa panele dyskusyjne. Podczas całego wydarzenia będzie nas można również spotkać na stoisku w pawilonie organizowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Nauka w działaniu. Od badań podstawowych do praktycznych rozwiązań 2 września, godz. 15.30–16.30

Badania podstawowe są punktem wyjścia dla przełomowych technologii i innowacji. Ostatnie lata pokazują, że inwestycje w naukę zwracają się w postaci nowych leków, narzędzi diagnostycznych i rozwiązań technologicznych, które trafiają na światowe rynki. W panelu spotkają się badaczki i badacze, którzy dokonali ważnych odkryć, a następnie założyli firmy i rozwijają w nich technologie oparte na wynikach badań. Opowiedzą o drodze od pierwszych eksperymentów do stworzenia przedsiębiorstwa opartego na wiedzy. Podzielą się doświadczeniami w pokonywaniu barier i podejmowaniu decyzji przesądzających o powodzeniu projektów. Zastanowią się, co w polskim ekosystemie innowacji sprzyja takim historiom, a co wciąż wymaga zmian. Ich droga pokazuje, że dobrze wykorzystana wiedza z laboratoriów może przekształcić się w rozwiązania, które realnie zmieniają życie ludzi i rozwijają gospodarkę.

Uczestnicy:

• prof. dr hab. Piotr Garstecki, Instytut Chemii Fizycznej PAN, Scope Fluidics
• dr hab. Sabina Górska, prof. Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
• prof. dr hab. Jacek Jemielity, Uniwersytet Warszawski
• dr hab. inż. Alicja Kazek-Kęsik, prof. Politechniki Śląskiej, członkini Rady NCN

Moderatorka: Anna Korzekwa-Józefowicz, NCN

Nauka jako inwestycja. Jak wygrać przyszłość? 4 września, godz. 12.20–13.20

Szwajcaria, Dania i Szwecja pokazują, że wysoki poziom publicznych nakładów na badania idzie w parze z miejscem w czołówce najbardziej innowacyjnych gospodarek Europy. Polska ma potencjał, by dołączyć do tego grona, opierając rozwój na strategii łączącej badania podstawowe z ambitnymi celami społecznymi i gospodarczymi. Jakie korzyści daje traktowanie nauki jako inwestycji publicznej? Które rozwiązania z innych krajów mogą sprawdzić się w naszych realiach? Jak finansować badania i tworzyć warunki, które przyciągną talenty oraz wzmacniają innowacje? Jaką rolę w tym procesie odgrywają instytucje grantowe i agencje badawcze? I wreszcie – jak decyzje podejmowane dziś mogą zaważyć na pozycji Polski w świecie za 10, 20 czy 30 lat?

Uczestnicy:

• prof. Wojciech Fendler, prezes Agencji Badań Medycznych
• prof. Krzysztof Jóźwiak, dyrektor NCN
• prof. Krzysztof Pyrć, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

Dodatkowo prof. Krzysztof Jóźwiak, dyrektor NCN, weźmie udział w panelu „W poszukiwaniu doskonałości naukowej. O pracach nad Krajową Strategią Umiędzynarodowienia Nauki i Szkolnictwa Wyższego”, organizowanym przez NAWA (4 września, godz. 13.30–14.45).

Zachęcamy do udziału w panelach NCN i do odwiedzenia naszego stoiska w pawilonie ministerstwa.

Do listy laureatów dziewiątej edycji konkursu MINIATURA dołączyły 92 osoby, które zrealizują działania naukowe o wartości ponad 3,5 mln zł. Przedstawiamy wyniki dla wniosków złożonych w maju.

W konkursie MINIATURA naukowczynie i naukowcy ze stopniem doktora uzyskanym w okresie od 1 stycznia 2013 r. mogli ubiegać się o środki na realizację działań naukowych w jednostkach zlokalizowanych na terenie Polski. Tematyka działań mogła być dowolna, jednak musiała mieścić się w obszarze badań podstawowych. Możliwe formy realizacji to badania wstępne, kwerendy oraz wyjazdy badawcze. Granty o wartości od 5 do 50 tys. zł na okres do 12 miesięcy mogły otrzymać osoby, które do tej pory nie były laureatami konkursów NCN oraz mają w swoim dorobku co najmniej jedną opublikowaną pracę lub  jedno dzieło lub dokonanie artystyczne lub artystyczno-naukowe.

Nabór wniosków w konkursie trwał od początku lutego do końca lipca. Wyniki ogłaszamy w interwałach miesięcznych. Czwarta odsłona wyników MINIATURY to rozstrzygnięcie dla wniosków złożonych do NCN w maju.

Przyznaliśmy łącznie 92 granty, w tym 71 grantów na realizację działań zakładających badania wstępne lub pilotażowe, 2 granty na kwerendy, 9 grantów na wyjazdy badawcze oraz 10 grantów na działania realizowane w więcej niż jednej formie. Łączna kwota finansowania to 3 557 772 zł.

Listy rankingowe

Listy rankingowe .pdf

Tematy badań na czwartej liście rankingowej MINIATURA 9

W grupie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce finansowanie otrzymało 26 działań o łącznej wartości ponad 670 tys. zł. Dr Aleksandra Pudło z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku zrealizuje badania wstępne dotyczące pochodzenia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Gdańska. Na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie dr Paweł Lewandowski przeprowadzi badania pilotażowe nad optymalnym modelem oddłużenia osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Dr Natasza Doiczman-Łoboda z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Pozaniu zrealizuje wyjazd badawczy, który umożliwi zebranie i analizę doświadczeń młodych dorosłych po opuszczeniu pieczy zastępczej w Polsce, USA i Kanadzie.

W grupie nauk ścisłych i technicznych wśród 32 laureatów jest m.in. dr inż. Magdalena Pietrzak z Politechniki Koszalińskiej. Naukowczyni zrealizuje badania wstępne i wyjazd badawczy skupiając się na tematyce transportu osadów o zróżnicowanej granulometrii w ruchu jednostajnym nad dnem mobilnym w stanie dynamicznego upłynnienia pod wpływem drgań mechanicznych. Dr inż. Bartłomiej Kruk z Politechniki Wrocławskiej dzięki grantowi MINIATURA zbuduje referencyjną bazę nagrań mowy polskiej do badań nad jakością i zrozumiałością głosów naturalnych i syntetycznych. Dr Natalia Śmigiel-Gac z Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych Polskiej Akademii Nauk zrealizuje badania wstępne nad poli(estroaminowymi) nanocząstkami przeznaczonymi do walki z lekoopornymi bakteriami.

W grupie nauk o życiu finansowanie otrzymały 34 osoby,  m.in. dr Adrianna Rutkowska z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, która zrealizuje badania dotyczące oceny występowania w komórkach glejaka wielopostaciowego fuzyjnego białka SEC61G-EGFR mogącego negatywnie wpływać na powodzenie terapii CAR-T przeciw EGFRvIII (wariantowi III receptora dla naskórkowego czynnika wzrostu). Dr Dominik Wawrzuta z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego dzięki grantowi MINIATURA przeprowadzi badania nad wpływem stosowanej terminologii medycznej na społeczną percepcję radioterapii onkologicznej. Dr hab. Michał Brzeziński na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym zajmie się opracowaniem i walidacją metody oznaczania mikroplastiku w tkance jelitowej.

Tematy wszystkich działań naukowych znajdujących się na czwartej liście rankingowej MINIATURA 9

Finansowanie w grupach nauk:

• nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce: 26 działań o wartości 672 282 zł
• nauki ścisłe i techniczne: 32 działania o wartości 1 367 683 zł
• nauki o życiu: 34 działania o wartości 1 517 807 zł

Łącznie: 92 działania o wartości 3 557 772 zł.

Do tej pory w czterech turach wyników konkursu MINIATURA 9 finansowanie otrzymało łącznie 285 działań naukowych, o łącznej wartości ponad 11,1 mln zł. Przed nami jeszcze dwie listy rankingowe, dla wniosków złożonych do NCN w czerwcu i lipcu. Wnioski oceniane są przez ekspertów wybranych przez Radę NCN w jednoetapowej procedurze oceny.