Sztuczna inteligencja zmienia sposób, w jaki prowadzimy badania naukowe, projektujemy eksperymenty i przygotowujemy wnioski grantowe. Narodowe Centrum Nauki, podobnie jak inne agencje finansujące badania, dostosowuje swoje zasady do tego dynamicznie rozwijającego się obszaru.
– Agencje na świecie nie podchodzą do tej zmiany nadmiernie restrykcyjnie. NCN nie jest wyjątkiem – mówi Krzysztof Jóźwiak, dyrektor Centrum. – Rozumiemy, że AI wpływa na funkcjonowanie nauki, również na proces przygotowywania wniosków – nie tylko streszczeń czy korekt językowych, ale i innych elementów.
AI może pomóc – na odpowiedzialność naukowców
Zgodnie ze stanowiskiem NCN, dopuszczalne jest wspomaganie się narzędziami AI przy opracowywaniu części wniosku – takich jak streszczenia, tłumaczenia, ilustracje czy redakcja językowa. Ważne jednak, by badaczki i badacze uważnie sprawdzali wygenerowane treści i brali za nie pełną odpowiedzialność – zwłaszcza w kontekście rzetelności naukowej, praw autorskich i zasad etyki.
– Rekomendacja NCN zakłada, że naukowcy mogą korzystać z takich narzędzi, ale muszą być świadomi zagrożeń – zaznacza prof. Jóźwiak.
Recenzje w pełni samodzielne
Stanowisko NCN jasno wskazuje, że eksperci nie mogą korzystać z narzędzi AI podczas oceny wniosków. – Jedną z rzeczy, których twardo nie będzie można robić, jest wykorzystywanie modeli językowych do pisania recenzji – mówi prof. Jóźwiak. – Recenzenci podpisują oświadczenia o poufności, co oznacza, że nie mogą przekazywać treści wniosków do narzędzi zewnętrznych, także tych opartych na AI. Ocena projektu musi pozostać efektem samodzielnej pracy.
Dyrektor NCN zapowiada, że Centrum planuje wykorzystanie narzędzi opartych na AI do wykonywania niektórych rutynowych analiz. – W najbliższym czasie wdrożymy takie narzędzia, które będą pomagały i usprawniały proces oceny – mówi.
NCN będzie także na bieżąco śledzić rozwój AI i regulacji prawnych, aktualizując swoje stanowisko w razie potrzeby.