Rada NCN wskazuje na konieczność zwiększenia nakładów na NCN w 2026 roku o 400 mln zł, podkreślając, że utrzymanie finansowania na dotychczasowym poziomie uniemożliwi rozwój systemu grantowego, ograniczy szanse młodych naukowców i obniży innowacyjność polskich badań. Publikujemy stanowisko wobec projektu budżetu państwa z 28 sierpnia.
W uchwale z 21 września Rada Narodowego Centrum Nauki wyraziła głębokie zaniepokojenie faktem, że w projekcie ustawy budżetowej państwa na rok 2026, przyjętym wstępnie przez Radę Ministrów pod koniec sierpnia, utrzymano niezmienione nakłady na finansowanie projektów badawczych przez NCN.
Rada jednoznacznie stwierdza, że przedstawiony projekt wysokości dotacji celowej oznacza, że:
- współczynnik sukcesu w głównych konkursach NCN będzie w 2026 roku dwukrotnie niższy od tego wskaźnika w konkursach narodowych europejskich agencji grantowych,
- niemożliwe będzie odpowiednie urealnienie kosztorysów projektów, w tym wynagrodzeń oraz limitu zakupów aparaturowych, który pozostaje niezmieniony od 2012 roku,
- Rada NCN będzie zmuszona utrzymać ograniczenia w częstotliwości ogłaszania konkursów, a nawet rozważyć redukcję oferty konkursowej.
Rada NCN podkreśla, że niski współczynnik sukcesu w konkursach, spowodowany niedostatecznym finansowaniem Centrum:
- wyklucza znaczną część środowiska naukowego ze starań o dofinansowanie grantowe, co znacząco obniża innowacyjność prowadzonych badań naukowych w Polsce oraz jakość kształcenia na uczelniach,
- w przypadku konkursów otwartych zmniejsza szanse młodszych pracowników naukowych,
- uprzywilejowuje silne ośrodki naukowe i ogranicza poszerzanie wysp doskonałości w uczelniach pozbawianych dofinansowania z Inicjatywy Doskonałości,
- uniemożliwia rozwój szkół doktorskich w instytutach PAN, które mogą finansować stypendia praktycznie jedynie z projektów,
- zaburza proces rzetelnej ewaluacji dyscyplin naukowych.
Rada NCN apeluje więc o zwiększenie finansowania NCN o 400 mln zł, podkreślając, że dodatkowe środki na konkursy grantowe nie tylko wzmocnią krajowy system badań, ale także zwiększą szanse polskich naukowców na zdobywanie funduszy europejskich. Jednocześnie gremium zwraca uwagę, że przewaga krajów takich jak Stany Zjednoczone i Chiny w dziedzinie kluczowych innowacji – zarówno cywilizacyjnych, jak i obronnych – wynika przede wszystkim z konsekwentnego wspierania badań naukowych, w tym badań fundamentalnych.
Pełna treść uchwały Rady NCN
