Przeciwdziałanie wykluczeniu finansowemu osób starszych w erze cyfryzacji

Projekt bada zjawisko wykluczenia finansowego osób starszych w dobie postępującej cyfryzacji usług finansowych. Choć bankowość internetowa i płatności elektroniczne ułatwiają codzienne życie wielu konsumentów, dla części seniorów stają się one barierą w dostępie do podstawowych usług finansowych, takich jak wypłata gotówki czy opłacenie rachunków. Zjawisko to ma coraz większe znaczenie społeczne – nie tylko ze względu na starzenie się populacji, ale także na gwałtowne tempo transformacji cyfrowej sektora finansowego, które przyspieszyła pandemia COVID-19.

dr Anne-Marie Weber, fot. Łukasz Bera Celem projektu jest opracowanie naukowych podstaw dla regulacji, które mogłyby skutecznie przeciwdziałać wykluczeniu finansowemu seniorów. Badania łączą perspektywę prawniczą, ekonomiczną i socjologiczną, tworząc interdyscyplinarną mapę drogową dla polityk publicznych i rozwiązań prawnych. Punktem wyjścia jest założenie, że dostęp do usług finansowych jest warunkiem samodzielności i pełnego uczestnictwa osób starszych w życiu społecznym.

Projekt składa się z dwóch etapów. W pierwszym zespół przeprowadzi badania jakościowe w wybranych regionach Polski – w dużych miastach, mniejszych ośrodkach i na wsi – obejmujące wywiady z seniorami, lokalnymi organizacjami społecznymi i przedstawicielami instytucji finansowych. Badania pozwolą zidentyfikować rzeczywiste bariery w korzystaniu z usług finansowych: od braku umiejętności cyfrowych, przez niskie zaufanie do transakcji internetowych, po ograniczenia finansowe uniemożliwiające zakup urządzeń i dostępu do Internetu. Zebrane dane posłużą do precyzyjnego opisania mechanizmów, które prowadzą do wykluczenia finansowego.

W drugim etapie analizie zostaną poddane przepisy prawa i rozwiązania przyjęte w innych krajach, w tym w USA, Wielkiej Brytanii oraz innych państwach Unii Europejskiej. Badania obejmą m.in. prawo konsumenckie, regulacje rynku finansowego, przepisy antydyskryminacyjne i konstytucyjne. Zespół poszuka odpowiedzi na pytanie, jak prawo może wspierać włączenie finansowe seniorów.

dr Anne-Marie Weber, fot. Łukasz Bera Projekt łączy badania empiryczne z analizą dogmatyczno-prawną, tworząc całościowy obraz wykluczenia finansowego w kontekście starzejącego się społeczeństwa. Wyniki posłużą nie tylko środowisku naukowemu, lecz także decydentom publicznym i instytucjom finansowym, wskazując, jak kształtować bardziej inkluzywny rynek usług finansowych.

Efektem projektu będzie m.in. zestaw rekomendacji regulacyjnych i dobrych praktyk, które mogą przyczynić się do zmniejszenia barier cyfrowych, a tym samym poprawy jakości życia osób starszych. W dłuższej perspektywie badania mają pomóc w sformułowaniu nowych podstaw polityki finansowej i społecznej, opartej na solidarności międzypokoleniowej.