Prezentujemy wyniki konkursu OPUS 28+LAP/Weave na projekty badawcze realizowane przez polskich naukowców we współpracy dwustronnej z zespołami z Austrii, Belgii-Flandrii, Czech i Szwajcarii oraz we współpracy trójstronnej polsko-belgijsko-austriackiej. Finansowanie otrzymało łącznie 31 projektów na kwotę ponad 58 mln zł.

W ramach OPUS 28+LAP/Weave do NCN wpłynęło 2039 wniosków o wartości ponad 3,2 mld zł. Z tego 1823 wnioski na kwotę niemal 3 mld zł stanowiły projekty krajowe, a 216 wniosków na kwotę ponad 320 mln zł to projekty złożone w ramach ścieżki LAP. Wyniki dla krajowych projektów finansowanych w konkursie OPUS 28 zostały opublikowane pod koniec maja, natomiast w czerwcu ogłosiliśmy pierwszą listę rankingową w ramach ścieżki LAP, obejmującą projekty polsko-luksemburskie. Teraz do sfinansowania zostały zatwierdzone wnioski na projekty obejmujące współpracę z zespołami z Austrii, Belgii-Flandrii, Czech oraz Szwajcarii.

Współpraca z Czechami, Austrią, Belgią i Szwajcarią

W tej odsłonie konkursu OPUS LAP Polskie zespoły badawcze zrealizują aż 17 projektów we współpracy z naukowcami z Czech: pięć w obszarze nauk o życiu, sześć w obszarze nauk ścisłych i technicznych oraz sześć z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce. We współpracy polsko-austriackiej sfinansowane zostaną trzy projekty: w tym dwa w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce oraz jeden w obszarze nauk ścisłych i technicznych. Dwa projekty, w tym jeden w obszarze nauk o życiu i jeden w obszarze nauk ścisłych i technicznych, będą realizowane przez polskich naukowców razem z zespołami z Belgii-Flandrii. We współpracy ze Szwajcarią zrealizowane zostanie siedem projektów: jeden w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce, oraz po trzy w obszarze nauk o życiu i w obszarze nauk ścisłych i technicznych.

Kierownikami polskich zespołów w projektach zatwierdzonych do sfinansowania w ramach publikowanych dzisiaj list rankingowych są naukowczynie i naukowcy afiliowani w jednostkach zlokalizowanych w dziewięciu polskich miastach. Najwięcej projektów zrealizują naukowcy z Warszawy, Wrocławia, Gdańska oraz Łodzi, ale na listach znalazły się również zespoły badawcze z Poznania, Krakowa, Torunia, Katowic oraz Szczecina.

Listy rankingowe OPUS 28+LAP/Weave

Lista rankingowa OPUS 28+LAP/Weave dla projektów dwustronnych polsko-czeskich (.pdf)

Lista rankingowa OPUS 28+LAP/Weave dla projektów dwustronnych polsko-belgijskich (.pdf)

Lista rankingowa OPUS 28+LAP/Weave dla projektów dwustronnych polsko-austriackich (.pdf)

Lista rankingowa OPUS 28+LAP/Weave dla projektów dwustronnych polsko-szwajcarskich (.pdf)

Lista rankingowa OPUS 28+LAP/Weave dla projektów trójstronnych polsko-belgijsko-austriackich (.pdf)

Kolejne wyniki jesienią

W procesie zatwierdzania projektów rekomendowanych przez ekspertów NCN do finansowania w konkursie OPUS 28+LAP/Weave są jeszcze wnioski LAP obejmujące współpracę z partnerami ze Słowenii oraz Niemiec. Te listy rankingowe opublikujemy do końca października. Harmonogram ogłaszania wyników.

Doręczanie decyzji

Decyzje dyrektora NCN doręczane są tylko wnioskodawcy, nie są przekazywane do wiadomości kierownika projektu w przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1-7 i 9 ustawy o NCN. W przypadku gdy wnioskodawcą jest osoba fizyczna, decyzja nie jest przekazywana do podmiotu wskazanego we wniosku jako podmiot realizujący. Więcej o zasadach doręczania decyzji.

Jak przebiegają pierwsze próby łączenia zasobów krajowych w europejskie cyfrowe środowisko badawcze w ramach Federacji EOSC? Jakie mechanizmy sprawdzają się w tym procesie? W jaki sposób najlepiej zarządzać całością? O tym w krakowskiej siedzibie Narodowego Centrum Nauki rozmawiało ponad pół setki ekspertek i ekspertów reprezentujących 13 kandydackich węzłów Federacji EOSC oraz węzeł europejski EOSC EU Node. Pracowali nad przygotowaniami do inauguracji Federacji podczas listopadowego EOSC Sympozjum.

Spotkanie Grupy Budującej Federację EOSC

Grupa węzłów kandydackich zaangażowanych w fazę pilotażową Federacji EOSC (ang. EOSC Federation Build-up Group) spotkała się 17 i 18 czerwca w siedzibie Narodowego Centrum Nauki w Krakowie, aby omówić postępy w realizacji prac oraz uzgodnić kolejne kroki prowadzące do utworzenia Federacji.

Spotkanie rozpoczęło się od powitania wygłoszonego przez Anetę Pazik-Aybar, kierowniczkę Zespołu ds. Otwartej Nauki Narodowego Centrum Nauki, które było gospodarzem wydarzenia, a jednocześnie pełni rolę instytucji koordynującej polski krajowy węzeł, EOSC-PL. Uczestników przywitali również: Ute Gunsenheimer, Sekretarz Generalna Stowarzyszenia EOSC (EOSC Association), Stefan Liebler z Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych i Innowacji Komisji Europejskiej (DG RTD) oraz odczytano list Volkera Beckmanna, Przewodniczącego Rady Sterującej EOSC (EOSC Steering Board).

Wśród uczestników spotkania byli przedstawiciele kandydackich węzłów Federacji EOSC: BBMRI ERIC, CERN, CNR (Blue-Cloud 2026), CNRS (Data Terra) – francuski węzeł krajowy, CSC-IT Center for Science – fiński węzeł krajowy, CVTI SR – słowacki węzeł krajowy, Life Science Research Node (w imieniu: ELIXIR, EMBL, Euro-BioImaging ERIC, Instruct-ERIC), ESRF (PaNOSC), EUDAT, Foundation ICSC – włoski węzeł krajowy, NFDI – niemiecki węzeł krajowy, SURF – holenderski węzeł krajowy oraz EOSC-PL - polski węzeł krajowy.

Węzeł krajowy EOSC-PL obejmuje bezpośrednią współpracą następujące instytucje: Narodowe Centrum Nauki (NCN), Akademickie Centrum Komputerowe Cyfronet AGH, Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW (ICM UW), Politechnikę Gdańską (PG) oraz Instytut Oceanologii PAN. Ponadto w spotkaniu uczestniczyli reprezentanci węzła europejskiego EOSC EU Node z Komisji Europejskiej (DG C NECT), Athena RC i Poznańskiego Centrum Komputerowo-Sieciowego (PCSS).

W czasie sesji plenarnej węzły kandydackie oraz węzeł referencyjny EOSC EU Node przedstawiły informacje o działaniach zrealizowanych w ostatnich trzech miesiącach oraz wyzwaniach, na które się natknęły. Jednym z celów grupy jest przygotowanie naukowych przypadków użycia z Federacji EOSC, które będą prezentowane w czasie EOSC Sympozjum na początku listopada br. W ten sposób zademonstrowana zostanie wartość dodana, jaką Federacja wniesie do europejskiej nauki. Przyniesie ona również korzyści europejskim badaczom dostarczając im cyfrowe środowisko badawcze.

Ważną część spotkania stanowiło omówienie efektów pierwszej próby federowania istniejących zasobów z referencyjnym węzłem - EOSC EU Node, który Komisja Europejska uruchomiła w październiku ubiegłego roku. W drugiej części spotkania omówiono cztery kluczowe tematy: mechanizmy federacyjne (ang. federating capabilities), zasoby (ang. resources), zarządzanie (ang. governance) oraz przypadki użycia (ang. use cases). Tematy te były referowane i dyskutowane przez przedstawicieli grup roboczych[1], które wyodrębniono w pierwszej fazie rozwoju Federacji. Ich zadaniem jest bieżące wypracowywanie wspólnych rozwiązań federacyjnych. Podgrupy regularnie pracują online, ale w Krakowie miały możliwość spotkać się osobiście ustalając kolejne kroki swojej działalności.

Przypadki użycia

W trakcie spotkania osiągnięto porozumienie w sprawie pięciu naukowych przypadków użycia, zaproponowanych przez kandydackie węzły, które zostaną przygotowane do zaprezentowania podczas EOSC Sympozjum:

• badanie wpływu morskich mikrobiomów na sekwestrację węgla;
• zautomatyzowane przepływy pracy między węzłami dot. analizy otwartych danych CERN pochodzących z eksperymentów ATLAS/CMS, które znajdują się na platformie REANA oraz przetwarzania danych obrazowych nauk przyrodniczych i środowiskowych przy użyciu platformy Galaxy;
• PaN-Finder: narzędzie wspomagane sztuczną inteligencją do wyszukiwania wiedzy w zakresie fotonów i neutronów, umożliwiające przeszukiwanie dużych zbiorów danych pochodzących z europejskich infrastruktur badawczych;
• MCVAL: narzędzie do przesiewowego wykrywania raka prostaty, wykorzystujące walidację modeli AI w wielu ośrodkach;
• analiza sekwencjonowania genomowego w celu ułatwienia transgranicznego monitorowania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Kolejne spotkanie w Helsinkach

Spotkanie zakończyło się dyskusją uczestników na temat możliwych kryteriów i procedur dotyczących przyjmowania do Federacji kolejnych węzłów w przyszłości. Proces ten będzie prowadzony przez Trójstronny Zarząd EOSC (Tripartite Governance).

Następne spotkanie stacjonarne grupy węzłów kandydackich do Federacji EOSC zaplanowano na 1-2 października 2025 r., odbędzie się w Helsinkach.

Znamy kolejnych laureatów konkursu Weave-UNISONO. Naukowcy z Politechniki Wrocławskiej będą pracować nad wytworzeniem i wykorzystaniem splątanych fotonów do przenoszenia informacji w bezpiecznych sieciach kwantowych, zaś zespół z Uniwersytetu Jagiellońskiego zbada, w jaki sposób kształtowała się biopolityka podczas I wojny światowej. Oba zespoły będą współpracować z partnerami z Austrii oraz Niemiec.

Badania nad splątanymi fotonami

Pierwszy z wyróżnionych projektów – pt. „Jasne splątanie poprzez stany ciemne” –  będzie realizowany przez zespół z Politechniki Wrocławskiej pod kierownictwem dr. inż. Michała Gawełczyka. Po stronie austriackiej zespołem z Uniwersytetu w Innsbrucku pokieruje Gregor Weihs, zespołem z Uniwersytetu Jana Keplera w Linzu – Armando Rastelli, zaś po stronie niemieckiej na czele zespołu z Uniwersytetu Technicznego w Dortmundzie stanie Doris Reiter. Przyznane finansowanie wynosi niemal milion złotych.

W planowanych badaniach półprzewodnikowe kropki kwantowe zostaną wykorzystane do splątania fotonów, które dzięki temu będą mogły w bezpieczny sposób przenosić informacje w sieciach kwantowych. Okazuje się jednak, że najczęściej do tej pory stosowany typ splątania, czyli splątanie polaryzacyjne, ma swoje słabe strony, ponieważ ulega dekoherencji, czyli częściowemu zniszczeniu w światłowodach. Istnieje zatem pole do udoskonalenia tego procesu. W finansowanym projekcie zostaną podjęte próby opracowania nowych sposobów tworzenia stanów splątanych, przede wszystkim poprzez wykorzystanie ciemnego ekscytonu (obiektu kwantowego, w którym elektron oddziałuje z brakującym elektronem) do wygenerowania splątania czasowego. Badanie splątanych cząstek może pomóc znaleźć odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące fizyki kwantowej, a także umożliwić rozwój technologii kwantowych, w tym bezpiecznej telekomunikacji.

Kształtowanie biopolityki czasu wojny

Drugi projekt będzie realizowany pod kierownictwem dr. Kamila Ruszały z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po stronie austriackiej zespołem z Uniwersytetu Wiedeńskiego pokieruje Prof. Dr. Kerstin von Lingen, zaś niemieckimi badaczami z Uniwersytetu Humboldta w Berlinie – Dr. Oksana Nagornaia. Przyznane finansowanie wynosi niemal 600 tys. zł.

Projekt pt. „Kształtowanie biopolityki czasu wojny: zmilitaryzowane ciała i środowiska uchodźców w Europie Wschodniej podczas I wojny światowej” w innowacyjny sposób łączy historię masowych przesiedleń z historią medycyny i historią środowiskową, wychodząc poza ramy metodologiczne wynikające z narodowych historiografii. Dzięki temu otwiera nowe pola do zrozumienia kryzysów migracyjnych zarówno w przeszłości, jak i współcześnie, badając reakcje na kryzysy w różnych kontekstach. Przebadany zostanie mało rozpoznany dotychczas w debacie naukowej wpływ działań wojennych na środowisko i codzienność ludności podczas I wojny światowej, koncentrując się na przesiedleniach wojennych w Europie Wschodniej. Nowatorski potencjał projektu leży w dostarczaniu kompleksowych wglądów dzięki zaawansowanemu przetwarzaniu danych i mapowaniu GIS (tworzenie i analiza danych geograficznych w systemie informacji geograficznej), oferując wielowymiarową perspektywę złożonej historii człowieka na froncie wschodnim I wojny światowej.

Weave-UNISONO i procedura agencji wiodącej

Wnioski były oceniane przez austriacką agencję FWF (Austrian Science Fund), a Narodowe Centrum Nauki oraz niemiecka agencja DFG zaakceptowały wyniki tej oceny w ramach współpracy w programie Weave. NCN sfinansuje prace polskich grup badawczych. Finansowanie zespołów austriackich zapewni FWF, a niemieckich – DFG.

Konkurs Weave-UNISONO to efekt wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe, skupionymi w stowarzyszeniu Science Europe. Został ogłoszony w celu uproszczenia procedur składania i selekcji projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów europejskich.

Wyłanianie laureatów opiera się na procedurze agencji wiodącej, w myśl której tylko jedna z instytucji partnerskich odpowiedzialna jest za pełną ocenę merytoryczną wniosku, pozostali partnerzy akceptują wyniki tej oceny.

W ramach programu Weave partnerskie zespoły badawcze składają wnioski o finansowanie równolegle do agencji wiodącej oraz do właściwych dla siebie instytucji uczestniczących w programie. Wspólny projekt musi zawierać spójne plany badań, wyraźnie ukazujące wartość dodaną współpracy międzynarodowej.

Konkurs Weave-UNISONO jest otwarty w trybie ciągłym. Zachęcamy zespoły pragnące podjąć współpracę z partnerami z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec, Luksemburga oraz Belgii-Flandrii do zapoznania się z treścią ogłoszenia konkursowego i składania wniosków.

Narodowe Centrum Nauki odchodzi od wymogu publikowania wyłącznie w otwartym dostępie, jednocześnie nadal rekomenduje otwarte udostępnianie wyników badań.

Zmiana to odpowiedź na głosy środowiska oraz wyraz troski o efektywność systemu grantowego. – Chcemy, by realizacja projektów była dla badaczek i badaczy jak najmniej obciążająca biurokratycznie – mówi prof. Krzysztof Jóźwiak, dyrektor NCN.

Od 26 czerwca 2025 roku w raportach będzie można uwzględniać również artykuły opublikowane w modelu tradycyjnym – tzw. zamkniętym. Nowe zasady obejmą zarówno nowe konkursy, które zostaną ogłoszone we wrześniu (na podstawie zarządzenia dyrektora NCN nr 39/2025), jak i trwające już projekty (na podstawie pisma dyrektora z dnia 26 czerwca 2025 roku). – Jeśli kierownik projektu będącego w realizacji nie mógł do tej pory wykazać publikacji w przygotowywanym raporcie, bo nie spełniała naszych wymogów OA, teraz będzie mógł ją dołączyć do wykazu – wyjaśnia dyrektor.

Kierowniczki oraz kierownicy projektów będą mogli pokrywać koszty publikowania w otwartym dostępie (Article Processing Charge, APC), również w czasopismach hybrydowych, co dotychczas nie było dopuszczalne. Utrzymane zostaje ograniczenie, że koszty APC można pokrywać wyłącznie w ramach 2% kosztów pośrednich, tzw. kosztów Open Access, oraz ewentualnie z innych kosztów pośrednich.

Nową politykę publikowania wyników badań w otwartym dostępie Rada NCN pozytywnie zaopiniowała uchwałą z 5 czerwca 2025.

Zmienione regulacje dotyczą  projektów finansowanych z konkursów krajowych NCN. W konkursach międzynarodowych zasady mogą się różnić. Tam, gdzie partnerzy stosują bardziej restrykcyjne wymagania, będą one nadal obowiązywać. Dotyczy to szczególnie konkursów finansowanych z programów horyzontalnych, w których Komisja Europejska nakłada ścisłe wymagania dotyczące otwartego dostępu. Bardziej restrykcyjne zasady NCN (zarządzenie nr 38/2020) dotyczące publikowania w otwartym dostępie zostaną utrzymane dla projektów finansowanych przez sieci międzynarodowe CHANSE, CHIST-ERA i w ramach programu POLONEZ BIS. W przypadku projektów finansowanych przez sieć Biodiversa+ będą obowiązywać nadal zasady programu Horyzont Europa. Elastycznymi zasadami zostaną objęci z kolei beneficjenci konkursów ForestValue2, Luke, QuantERA III, T-AP.  

NCN za otwartą nauką

Choć NCN odchodzi od twardych wymagań, nie wycofuje się ze wspierania idei otwartości. – Otwarty dostęp pozostaje dla nas bardzo ważny – podkreśla prof. Jóźwiak. – Nadal będziemy promować ścieżki, które ułatwiają zapewnienie otwartego dostępu. Zalecamy w szczególności korzystanie z tzw. zielonego otwartego dostępu, czyli deponowanie wersji manuskryptu w uznanych repozytoriach dziedzinowych lub instytucjonalnych, zgodnie z polityką wydawcy i obowiązującymi przepisami. Przykładem mogą być repozytoria takie jak arXiv czy Zenodo. – Należy przy tym zadbać, aby po opublikowaniu pracy w czasopiśmie, w repozytorium pojawił się adres publikacji oraz po upływie ewentualnego embarga wymaganego przez czasopismo, została złożona uaktualniona wersja możliwie bliska publikacyjnej – podkreśla prof. Tomasz Dietl, przewodniczący Rady NCN.

Jak dodaje dyrektor NCN: – W XXI wieku publikowanie wyników badań w sposób dostępny to właściwie standard. Otwarta nauka jest bardziej transparentna i bardziej służy społeczeństwu. Gdy publikacja jest publicznie dostępna, każdy może ją przeczytać, skomentować, zweryfikować. To buduje wiarygodność nauki.

NCN będzie nadal monitorować, ile publikacji z projektów finansowanych przez Centrum ukazuje się w otwartym dostępie i według której ścieżki, na podstawie informacji raportowanych w OSF. Zasady stosowania tych ścieżek pozostają bez zmian – jeśli autorka lub autor zdecyduje się wykazać publikację jako otwartą, powinna ona spełniać wymagania odpowiedniej ścieżki. Publikacje niespełniające tych wymagań będą traktowane jako dostępne w modelu zamkniętym, bez żadnych konsekwencji formalnych, finansowych ani merytorycznych dla rozliczenia grantu. Dla wszystkich prac – niezależnie od modelu publikacji – NCN stosuje te same kryteria merytoryczne: jakość publikacji oraz zasięg międzynarodowy wydawnictwa.

Nie zmienia się także obowiązek udostępniania danych badawczych, również wtedy, gdy publikacje nie są dostępne w otwartym dostępie. Dane powiązane z publikacjami muszą być udostępniane zgodnie z zasadami FAIR – w  otwartych i wiarygodnych repozytoriach. Agencja zapowiada również monitoring skutków nowej polityki.

– Będziemy obserwować, czy coś się zmienia w strukturze publikacji, choć jestem spokojny – mówi dyrektor. – Najważniejsze już się wydarzyło. Świadomość znaczenia otwartego dostępu w polskim środowisku naukowym jest dziś powszechna. Publikowanie w otwartym dostępie zwiększa widoczność naukowców i pozostaje naszym priorytetem.

Misja kosmiczna Axiom 4 z polskim astronautą dr. Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na pokładzie dotarła do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS. Jej częścią jest m.in. seria orbitalnych eksperymentów oraz pierwsza polska misja technologiczno-naukowa Ignis. To historyczny moment dla polskiej nauki, technologii i przedsiębiorczości.

Axiom 4 to komercyjna misja załogowa obsługiwana przez amerykańską firmę Axiom Space we współpracy z firmą SpaceX oraz amerykańską Narodową Agencją Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej NASA. Została przygotowana na podstawie uzgodnień dokonanych przez rządy Indii, Węgier oraz Polski (przy wsparciu Europejskiej Agencji Kosmicznej) z organizatorami lotu. W ten sposób nasz kraj dołącza do elitarnego grona państw, które regularnie realizują misje załogowe oraz programy badawcze. To także symbol rozwoju i postępu cywilizacyjnego, osiągniętego w ostatnich dziesięcioleciach przez polskich naukowców i inżynierów. 

W misji biorą udział cztery osoby: dowódczyni Amerykanka Peggy Whitson, pilot Shubhanshu Shukla z Indii oraz dwaj specjaliści – Tibor Kapu z Węgier i dr Sławosz Uznański-Wiśniewski z Polski. To pierwsza załogowa misja kosmiczna z udziałem Polaka od czasu lotu Mirosława Hermaszewskiego w 1978 roku. Dr Uznański-Wiśniewski to polski inżynier pochodzący z Łodzi, który został wybrany do Europejskiego Korpusu Astronautów spośród 22,5 tysiąca kandydatów.

Ax-4 wystartowała 25 czerwca 2025 r. z Centrum Kosmicznego Kennedy'ego na przylądku Canaveral w USA. Do celu, czyli Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS astronauci dotarli dzień później. Członkowie misji spędzą na stacji dwa tygodnie. W tym czasie przeprowadzą szereg badań kosmicznych dotyczących zdrowia astronautów, mikrobiomu ludzkiego, nowych materiałów oraz technologii, w tym sztucznej inteligencji. Do wykonania mają ponad 60 eksperymentów naukowych, a całkowity czas pracy każdego z członków załogi przeznaczony na prace badawcze wynosi ok. 80 godzin.

Częścią misji Ax-4 jest pierwsza polska misja technologiczno-naukowa Ignis („Ogień”), składająca się z 13 eksperymentów opracowanych przez polskie uczelnie i instytuty. Więcej informacji o Ignis i zaplanowanych eksperymentach.

Polski astronauta o misji

Podczas lotu na Międzynarodową Stację Kosmiczną załoga nawiązała łączność z Ziemią. Polski astronauta dr Sławosz Uznański-Wiśniewski wygłosił krótkie przesłanie z pokładu kapsuły.

 – Drogie Polki, drodzy Polacy, mówię do was z niskiej orbity okołoziemskiej. Jesteśmy na pokładzie kapsuły Grace. (…) Tutaj przylecieliśmy, żeby reprezentować was wszystkich, nasze kraje, w tym również Polskę. Ja jestem reprezentantem was wszystkich i lecimy na Międzynarodową Stację Kosmiczną po to, żeby wykonywać nasze eksperymenty technologiczne, pokazywać naszą technologię, jednocześnie przygotowywać przyszłość technologiczną Polski, nie tylko dla nas, ale dla całego sektora kosmicznego, dla nowej generacji inżynierów, którzy będą wkraczać na rynek. 

Cumowanie kapsuły do ISS

Życzymy astronautom powodzenia w realizacji celów misji Ax-4 oraz udanych eksperymentów na orbicie.

Zdjęcia: ©2023 Axiom Space, Inc. All Rights Reserved. Axiom Space is a registered trademark of Axiom Space, Inc. (CC BY-NC-SA 4.0)

Przedstawiamy wyniki konkursu MINIATURA 9 dla wniosków złożonych do NCN w marcu. Tym razem finansowanie otrzymało 65 działań naukowych na łączną kwotę niemal 2,6 mln zł.

MINIATURA 9 to konkurs skierowany do badaczek i badaczy ze stopniem doktora uzyskanym nie wcześniej niż w 2013 roku, którzy nie byli dotąd laureatami konkursów grantowych NCN, ale mają już na swoim koncie co najmniej jedną opublikowaną pracę lub co najmniej jedno dzieło lub dokonanie artystyczne lub artystyczno-naukowe. Konkurs umożliwia realizację działań naukowych, takich jak badania wstępne, kwerendy czy wyjazdy badawcze, trwających do 12 miesięcy. Działania muszą mieścić się w obszarze badań podstawowych.

Granty MINIATURA w założeniu mają stanowić punkt wyjścia do przygotowania pełnowymiarowych projektów badawczych. W tegorocznej edycji konkursu uruchomiliśmy program mentoringowy, dzięki któremu osoby realizujące działania mogą skorzystać ze wsparcia doświadczonej mentorki lub mentora w opracowaniu koncepcji dalszych badań. Zachęcamy kierowników   trwających i zakończonych projektów finansowanych w konkursach MAESTRO, OPUS, SONATA BIS, SONATA, międzynarodowych konkursach z oferty NCN, a także w konkursach European Research Council (ERC) do zapisywania się do bazy, a osoby planujące złożenie wniosku w MINIATURZE do skorzystania z dostępnych już niemal 600 ofert wsparcia.

Tematy badań na drugiej liście rankingowej MINIATURA 9

W grupie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce finansowanie otrzymało 19 działań. Na liście laureatów znalazła się m.in. dr Julia Szołtysek z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, która przeanalizuje zagadnienie postprzemysłowej dziewczyńskości na przykładzie wybranej twórczości powieściopisarek najmłodszego pokolenia ze środowisk „post-węglowych” w Anglii i w regionie Śląska i Zagłębia. Dr Adrian Trzoss z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu wykona analizę porównawczą efektywności Dużych Modeli Językowych (LLM) w generowaniu wiedzy historycznej.

W grupie nauk o życiu na liście rankingowej znalazło się 21 działań o łącznej wartości ponad 1 mln zł. Dr inż. Henryk Kozłowski z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy skupi się na kwestii temperatury ciała jako kluczowym czynniku odpowiedzi przeciwwirusowej, przeprowadzając badanie in vitro szlaków sygnałowych makrofagów w odpowiedzi na infekcję ludzkim koronawirusem hCoV-OC43. Dr Ewelina Tomiak z Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie w trakcie badań wstępnych oraz wyjazdu badawczego zajmie się identyfikacją i oznaczeniem związków o potencjale terapeutycznym u opuncji figowej (Opuntia ficus-indica).

W grupie nauk ścisłych i technicznych lista działań zakwalifikowanych do finansowania liczy 26 pozycji. Wśród nich znalazły się m.in. badania nad plazmowo-katalitycznym rozkładem amoniaku jako efektywną metodą wytwarzania wodoru o wysokiej czystości, które zostaną zrealizowane przez dra inż. Huberta Rondudę z Politechniki Warszawskiej. Na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie dr inż. Maria Tunkiewicz przeprowadzi ocenę odporności betonu drukowanego w technologii 3D na obciążenie wodne w przypadku obiektów ochrony cywilnej.

Lista wszystkich działań zakwalifikowanych do finansowania w ramach drugiej listy rankingowej w konkursie MINIATURA 9

Lista rankingowa nr 2 w konkursie MINIATURA 9 (.pdf)

Finansowanie w poszczególnych grupach nauk:

• nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce – 19 działań o wartości 539 214 zł
• nauki ścisłe i techniczne – 26 działań o wartości 1 046 050
• nauki o życiu – 21 działań o wartości 1 006 830 zł

Finansowanie łącznie: 2 592 094 zł.

Jak oceniano wnioski?

Wnioski w konkursie MINIATURA ocenia zespół ekspertów wybranych przez Radę NCN. Eksperci podczas oceny biorą pod uwagę m.in. osiągnięcia naukowe osoby wskazanej do realizacji działania naukowego, poziom naukowy działania, możliwość jego wykonania i potencjalny wpływ na rozwój dyscypliny, zasadność realizacji działania, zasadność planowanych kosztów w stosunku do przedmiotu i zakresu działania naukowego, a także sposób przygotowania wniosku.

Budżet dziewiątej edycji MINIATURY wynosi 20 mln zł i jest podzielony proporcjonalnie na wszystkie miesiące naboru, od lutego do lipca. Jednym z warunków uzyskania finansowania, oprócz rekomendacji od ekspertów, jest zmieszczenie się wniosku w puli danego miesiąca. W poprzednich edycjach konkursu w ostatnim miesiącu naboru do NCN spływało kilkakrotnie więcej wniosków niż w pozostałych miesiącach, przez co wiele dobrych wniosków nie mogło otrzymać grantu. Zachęcamy do wcześniejszego przygotowania i składania wniosków.

Wnioski przyjmujemy do 31 lipca do godz. 16.00.

Dwa projekty badawcze z udziałem zespołów z Polski i Luksemburga otrzymały finansowanie w konkursie OPUS 28 w ścieżce LAP. Badania będą dotyczyć patologii choroby Parkinsona oraz immunoterapii raka przewodowego trzustki. Wartość polskiej części prac to ponad 5,5 mln zł.

OPUS to konkurs o najszerszej formule w portfolio NCN – o finansowanie mogą ubiegać się naukowczynie i naukowcy na każdym etapie kariery, niezależnie od wieku i doświadczenia. Dodatkowo co roku w jesiennej edycji OPUS uruchamiamy ścieżkę LAP (lead agency procedure), w której przyjmujemy wnioski o finansowanie projektów międzynarodowych realizowanych w programie współpracy wielostronnej Weave. To uproszczony sposób ubiegania się o finansowanie projektów angażujących partnerów z Austrii, Czech, Słowenii, Niemiec, Szwajcarii, Luksemburga lub Belgii-Flandrii, a także efektywna procedura oceny.

Otwarcie ścieżki LAP w OPUS oznacza, że do konkursu mogą składać wnioski konsorcja międzynarodowe, w których wszyscy partnerzy występują o środki do właściwych dla siebie agencji finansujących, ale oceny dokonuje tylko jedna agencja – w tym przypadku Narodowe Centrum Nauki. Agencje partnerskie akceptują wyniki tej oceny i na tej podstawie przyznają finansowanie swoim krajowym zespołom, prace polskich zespołów finansuje NCN.

W ramach OPUS 28+LAP/Weave do NCN wpłynęło 2039 wniosków na łączną kwotę ponad 3,2 mld zł. Z tego 1823 wnioski na kwotę niemal 3 mld zł stanowiły projekty krajowe, a 216 wniosków na kwotę ponad 320 mln zł stanowiły projekty złożone w ramach ścieżki LAP. Wyniki dla krajowych projektów finansowanych w konkursie OPUS 28 zostały opublikowane pod koniec maja.

Polsko-luksemburskie badania

Eksperci pracujący w zespołach NCN rekomendowali do finansowania dwa projekty badawcze o łącznej wartości ponad 5,5 mln zł, które będą realizowane wspólnie przez badaczki i badaczy z Polski i Luksemburga. Ich rekomendacje zaakceptowała agencja Luxembourg National Research Fund (FNR).

Pierwszy z finansowanych projektów będzie realizowany po stronie polskiej przez zespół pod kierownictwem prof. Leonory Bużańskiej z Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego Polskiej Akademii Nauk.  We współpracy z naukowcami z Uniwersytetu w Luksemburgu przeprowadzą badania nad wpływem procesu starzenia komórek odpornościowych mózgu zwanych mikroglejem na patologię choroby Parkinsona. Mikroglej w założeniu jest sprzymierzeńcem człowieka w walce ze szkodliwymi substancjami, chroni neurony. Jednak w miarę starzenia może stać się nadaktywny, co w konsekwencji może doprowadzić do uszkodzenia neuronów i pogorszenia przebiegu chorób. Używając nowatorskiego modelu badawczego, organoidów mózgowych hodowanych w laboratorium, naukowcy chcą sprawdzić, jak starzenie wpływa na komórki mikrogleju i jak te zmiany oddziałują z toksycznymi białkami gromadzącymi się w chorobie Parkinsona. NCN sfinansuje prace polskiego zespołu o wartości niemal 3 mln zł.

Drugi projekt OPUS LAP będzie realizowany przez zespół pod kierownictwem prof. Iwony Inkielewicz-Stępniak z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (GUM). Polscy i luksemburscy naukowcy skupią się na immunoterapii raka przewodowego trzustki. Gruczolakorak przewodowy to najczęściej występujący typ raka trzustki, odpowiadający za 85-90% przypadków nowotworów tego organu. Jest jednym z najtrudniejszych do leczenia nowotworów, radioterapia i chemioterapia w większości przypadków okazują się nieskuteczne. Immunoterapia to przełomowe osiągnięcie w walce z nowotworami ostatnich lat, jednak w przypadku raka trzustki jej skuteczność wciąż jest ograniczona. Naukowcy z GUM i Luksemburskiego Instytutu Zdrowia (LIH) wspólnie będą sprawdzać skuteczność immunoterapii wykorzystującej komórki układu odpornościowego NK (tzw. natural killers) i nanocząstki tlenku grafenu w walce z gruczolakorakiem trzustki. Na sfinansowanie polskiej części prac NCN przeznaczy ponad 2,5 mln zł.

Listy rankingowe OPUS 28+LAP/Weave

Lista rankingowa OPUS 28+LAP/Weave dla projektów dwustronnych polsko-luksemburskich (.pdf)

W procesie zatwierdzania projektów rekomendowanych przez ekspertów NCN do finansowania w konkursie OPUS 28+LAP/Weave są jeszcze wnioski LAP obejmujące współpracę z partnerami z Austrii, Belgii-Flandrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii oraz Niemiec. Harmonogram ogłaszania wyników.

Zmiana sposobu doręczania decyzji

Decyzje dyrektora NCN doręczane są tylko wnioskodawcy, nie są przekazywane do wiadomości kierownika projektu w przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1-7 i 9 ustawy o NCN. W przypadku gdy wnioskodawcą jest osoba fizyczna, decyzja nie jest przekazywana do podmiotu wskazanego we wniosku jako podmiot realizujący. Więcej o zasadach doręczania decyzji.

Informujemy, że dziś zostaną wysłane decyzje dla wniosków, które nie zostały zakwalifikowane do II etapu oceny merytorycznej w konkursie SONATINA 9.

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1045) oraz obowiązkach spoczywających na Narodowym Centrum Nauki w kontekście w/w ustawy, w związku z treścią art. 147 ust. 5 ustawy o doręczeniach elektronicznych, mając na uwadze zapewnienie sprawności doręczeń i terminowego załatwiania spraw, Narodowe Centrum Nauki odstępuje od wysyłki decyzji dyrektora Narodowego Centrum Nauki na podstawie ustawy o doręczeniach elektronicznych. Decyzje dyrektora NCN będą doręczane na dotychczasowych zasadach tj.: doręczane wnioskodawcy w formie dokumentu elektronicznego na wskazany we wniosku adres elektroniczny. Decyzje podpisane są elektronicznym podpisem kwalifikowanym w formacie PAdES. Sposób doręczenia decyzji zależy od statusu wnioskodawcy. 

W przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1-7 i 9 ustawy o NCN, decyzja dyrektora NCN będzie doręczana wyłącznie na wskazany we wniosku adres ESP ePUAP. W przypadku gdy wnioskodawca posiada uprawnienia podmiotu publicznego, decyzja wysyłana będzie w trybie Urzędowego Poświadczenia Przedłożenia (UPP). W przypadku gdy wnioskodawca nie posiada uprawnień podmiotu publicznego, decyzja wysłana będzie w trybie Urzędowego Poświadczenia Doręczenia (UPD). 

W przypadku gdy osoba fizyczna będąca wnioskodawcą wskaże we wniosku adres skrytki ePUAP, decyzja będzie wysłana na ten adres. Jeżeli wnioskodawca będący osobą fizyczną nie wskaże adresu skrytki ePUAP, doręczenie decyzji będzie realizowane poprzez wysłanie na podany we wniosku adres e-mail informacji z adresem elektronicznym, z którego można pobrać decyzję dyrektora NCN. Informacja ta przesyłana jest z adresu: ewnioski@ncn.gov.pl. W celu odebrania tej decyzji należy kliknąć w link znajdujący się w wiadomości, a następnie postępować zgodnie z pojawiającymi się komunikatami.

W przypadku braku decyzji, należy sprawdzić poprawność podanego we wniosku adresu elektronicznego (ESP, skrytki ePUAP, e-mail). W przypadku podania błędnego adresu, należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie OSF.

Czworo polskich naukowców otrzymało granty w ramach zeszłorocznej edycji prestiżowego konkursu ERC Advanced Grants.  Wśród nagrodzonych znalazło się dwóch laureatów konkursów NCN – prof. Paweł Moskal oraz dr hab. Cezary Galewicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

ERC Advanced Grants to jeden z najbardziej prestiżowych programów finansowania badań, umożliwiający doświadczonym naukowcom realizację ambitnych projektów, które często prowadzą do przełomowych odkryć. Badacze posiadający w swoim dorobku znaczące osiągnięcia naukowe mogą liczyć na dofinansowanie w wysokości do 2,5 mln euro na projekty trwające do 5 lat.

W gronie laureatów rozstrzygniętego właśnie konkursu jest czworo naukowców z Polski: prof. Dominika Zgid i prof. Joanna Mizielińska z Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. Paweł Moskal i prof. Cezary Galewicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wcześniej projekty badawcze prof. Moskala i prof. Galewicza były wielokrotnie finansowane w ramach grantów Narodowego Centrum Nauki.

Gratulujemy wszystkim laureatom!

Egzotyczny atom pozytonium

Prof. Paweł Moskal z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ otrzymał finansowanie na realizację projektu pt. Can tissue oxidation be sensed by positronium? Naukowiec będzie szukał nieinwazyjnej metody oceny niedoboru tlenu w tkankach (hipoksji), co stanowi jedno z najważniejszych wyzwań współczesnej medycyny obrazowej. Prof. Moskal spróbuje opracować pionierską metodę mierzenia stężenia tlenu w tkankach poprzez pomiar fotonów pochodzących z anihilacji pozytonium (czyli stanu związanego elektronu i pozytonu), wytwarzanego w organizmie człowieka podczas diagnozowania za pomocą pozytonowej emisyjnej tomografii (PET).

Głosy z Głębokiego Południa

Prof. Cezary Galewicz z Wydziału Filozoficznego UJ zrealizuje interdyscyplinarny projekt pt. Voices from the Deep South: the rise of Pattu song cultures of South Asia. Stanowi on nowe spojrzenie na historię kultur pieśni Azji Południowej, ze szczególnym uwzględnieniem indyjskiego południa. Zakłada zbudowanie cyfrowego archiwum pieśni, a także zbadanie, jak regionalne kultury pieśni wpływały na społeczności, skutecznie opierając się kulturom wysokim związanym z literackimi językami, ale także inspirując je i przekształcając. Zadaniem projektu będzie m.in. historyczne „zmapowanie” najważniejszych regionalnych kultur tego rodzaju, ich typologizacja, wyartykułowanie związków wzajemnych i odmienności. Prof. Galewicz podejmie próbę rekonfiguracji historycznego rozumienia współistnienia literackich kultur wysokich oraz tych, które określano mianem „ludowych” bądź „podporządkowanych” z możliwymi konsekwencjami dla badań wielu innych regionów.

Więcej o badaniach prof. Pawła Moskala i prof. Cezarego Galewicza

ERC Advanced Grants 2024

W zakończonej właśnie edycji konkursu ERC Advanced Grants złożono 2534 wnioski, z czego ponad 11 procent zostało wybranych do sfinansowania.  Finansowanie o łącznej wartości 721 mln euro trafi do 281 badaczy z 23 państw Unii Europejskiej i stowarzyszonych.

Statystyki ERC AdvG 2024

Ogłaszamy kolejne edycje konkursów MAESTRO dla doświadczonych naukowczyń i naukowców oraz SONATA BIS dla planujących stworzenie nowego zespołu badawczego. Łączny budżet obu konkursów to 195 mln zł.

Do udziału zapraszamy badaczki i badaczy planujących realizację projektów w jednostkach naukowych na terenie całego kraju. Tematyka projektów zgłaszanych do obu konkursów może być dowolna w ramach 26 paneli NCN ujętych w trzech grupach: naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), naukach ścisłych i technicznych (ST) oraz naukach o życiu (NZ), jednak zaplanowane prace muszą obejmować obszar badań podstawowych. Granty NCN obejmują środki na wynagrodzenia i badania.

Granty dla doświadczonych

MAESTRO to najbardziej prestiżowy konkurs Narodowego Centrum Nauki, w którym finansujemy projekty badawcze mające na celu realizację pionierskich badań naukowych, w tym interdyscyplinarnych, ważnych dla rozwoju nauki, wykraczających poza dotychczasowy stan wiedzy i których efektem mogą być odkrycia naukowe.

O budżet w wysokości 25 mln zł mogą ubiegać się osoby ze stopniem doktora, które w ciągu ostatnich 10 lat opublikowały co najmniej pięć publikacji w renomowanych czasopismach/wydawnictwach naukowych polskich lub zagranicznych, kierowały co najmniej dwoma projektami badawczymi wyłonionymi w drodze konkursów ogólnokrajowych lub międzynarodowych, a także spełniają inne kryteria dotyczące np. nagród, udziału w konferencjach, komitetach, stowarzyszeniach.

Projekt MAESTRO może trwać 36, 48 lub 60 miesięcy. Nie ma odgórnego limitu finansowania dla jednego projektu, jednak budżet będzie oceniany przez zespół ekspertów i wszystkie jego elementy muszą być uzasadnione. W zespole projektowym, oprócz kierownika projektu, obowiązkowo trzeba zaplanować zaangażowanie na łączny okres co najmniej 72 miesięcy osób na stanowisku typu post-doc (do 12 lat po uzyskaniu stopnia doktora) lub doktorantów. Co ważne, osoby te będą musiały zostać wybrane w drodze otwartych konkursów. W zespole mogą znaleźć się także osoby na stanowiskach badaczy (senior researcher), specjalistycznych stanowiskach pomocniczych (np. lab manager, senior technician, statistical analyst) oraz studenci.

Jeśli dana osoba była już w przeszłości kierownikiem grantu MAESTRO, może ubiegać się o finansowanie w tej edycji konkursu pod warunkiem, że kieruje lub kierowała grantem ERC lub złożyła wniosek w konkursach ERC w ciągu ostatnich 5 lat i uzyskał on ocenę co najmniej w I etapie konkursu.

Ogłoszenie MAESTRO 17

Zespołowa SONATA BIS

Konkurs SONATA BIS wspiera tworzenie nowych zespołów prowadzących badania o charakterze podstawowym. Kierownikami projektów mogą być osoby, które uzyskały stopień doktora między 1 stycznia 2013 r. a 31 grudnia 2020 r. Okres ten może być przedłużony o udokumentowane przerwy w karierze.

Projekty SONATA BIS można planować na 36, 48 lub 60 miesięcy. W zespole, oprócz kierownika projektu, mogą być osoby na stanowisku typu post-doc i na specjalistycznym stanowisku pomocniczym, studenci i doktoranci oraz inni wykonawcy. Zaangażowanie doktorantów, na łączny okres co najmniej 36 miesięcy, jest obowiązkowe. Warunki konkursu nie określają limitów liczbowego składu zespołu ani całkowitej wysokości budżetu, umożliwiając kierownikowi dopasowanie finansów do założeń merytorycznych projektu.

Dzięki grantom SONATA BIS powstaną nowe zespoły badawcze, w których poza kierownikiem projektu nie może być osób posiadających tytuł naukowy, tytuł profesora, stopień doktora habilitowanego lub uprawnienia równorzędne oraz osób, które dotychczas współpracowały ze sobą przy realizacji projektu badawczego finansowanego w drodze konkursu. Kierownikiem projektu badawczego finansowanego w ramach konkursu SONATA BIS można być tylko raz.

Budżet piętnastej edycji SONATA BIS to 170 mln zł.

Ogłoszenie SONATA BIS 15

Ocena wniosków

Wnioski złożone w konkursach MAESTRO 17 i SONATA BIS 15 najpierw przejdą ocenę formalną przeprowadzaną przez koordynatorów dyscyplin NCN. Potem wnioski poprawne formalnie będą oceniane merytorycznie w dwuetapowej procedurze, przeprowadzanej przez międzypanelowe Zespoły Ekspertów (HS, ST, NZ), wybrane przez Radę NCN.

W I etapie oceny merytorycznej wnioski są opiniowane przez dwóch członków zespołu, a ich opinie są następnie dyskutowane podczas pierwszego posiedzenia panelowego. Wynikiem I etapu jest ustalenie przez zespół oceny dla każdego wniosku i sporządzenie listy wniosków skierowanych do II etapu oceny.

Drugi etap oceny to przynajmniej dwie opinie ekspertów zewnętrznych oraz rozmowa kwalifikacyjna przeprowadzona w siedzibie NCN w Krakowie przez zespół ekspertów z kierownikiem projektu. Na drugim posiedzeniu panelowym zespół ustala ostateczną ocenę dla każdego wniosku oraz listy rankingowe wniosków rekomendowanych do finansowania.

Terminy naboru i wyniki

Wnioski należy złożyć w formie elektronicznej przez system OSF. Formularze wniosków zostaną udostępnione 18 czerwca, a nabór potrwa do 16 września do godziny 14.00 (CEST). Wyniki konkursu będą znane do marca 2026 roku.