Co decyduje o sukcesie w konkursie ERC? Jak wygląda proces oceny wniosków i czym różni się podejście ekspertów w ERC od systemów krajowych? O tym w najnowszym odcinku podcastu rozmawiają prof. Grażyna Jurkowlaniec i prof. Ewelina Knapska.

W nowym odcinku podcastu NCN, prowadzonego przez Annę Korzekwę-Józefowicz, rozmowa toczy się wokół procesu oceny wniosków w Europejskiej Radzie ds. Badań Naukowych i strategii zwiększenia szans na sukces.

Prof. Grażyna Jurkowlaniec, fot. M. Kaźmierczak/UW Prof. Grażyna Jurkowlaniec, zajmuje się sztuką i historiografią artystyczną późnego średniowiecza i epoki nowożytnej. Pracuje na Wydziale Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego. Jest też m.in. przewodniczącą Rady Fundacji FNP, w przeszłości była m.in członikinią Rady NPRH. Jest laureatką trzech grantów NCN. W ramach grantu ERC Advanced SAIGA analizuje, jak badania nad fauną Europy Wschodniej wpływały na postrzeganie tego regionu w epoce nowożytnej. Prof. Ewelina Knapska, jest neurobiolożką, zajmuje się badaniami nad mechanizmami emocji i ich społecznym przekazywaniem, pracuje w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN. Kieruje Pracownią Neurobiologii Emocji, współkieruje MAB Brain City. Jej badania wielokrotnie finansował tez NCN. W 2016 roku otrzymała ERC Starting Grant na projekt dotyczący roli ciała migdałowatego w regulacji emocji.

Ekspertki o ocenie

Obie badaczki były członkiniami paneli oceniających wnioski ERC. W podcaście dzielą się swoimi doświadczeniami z obu perspektyw – laureatek i ekspertek – oraz analizują, co decyduje o powodzeniu aplikacji.

– Wniosek musi być ambitny, odważny, musi wykraczać poza standardowe podejście w danej dziedzinie – mówi prof. Jurkowlaniec. – Z mojego doświadczenia wynika, że w naukach humanistycznych często pokutuje przekonanie, że projekt badawczy to po prostu plan jednej książki. Tymczasem ERC wymaga podejścia szerszego, bardziej kompleksowego. To nie może być tylko spis treści przyszłej monografii.

Zdaniem prof. Knapskiej, jednym z głównych problemów wielu wniosków jest brak wystarczającej odwagi w formułowaniu hipotez i skali projektu. – Często czytam i komentuję wnioski, bo jestem o to proszona, i widzę, że te wnioski są po prostu zbyt zachowawcze. Jako panelistka wiem, że odpadną na pierwszym etapie.

Podkreśla, że kluczowe jest odpowiednie sformułowanie problemu badawczego: – Najważniejsze to postawić naprawdę istotne pytanie badawcze i nie bać się śmiałego podejścia. Projekt powinien przynosić coś nowego nie tylko w obrębie jednej specjalizacji, ale szerzej – w kontekście danego pola badawczego.

Ogólny poziom

dr hab. Ewelina Knapska, prof. IBD PAN, fot. One HD dla FNP W podcaście ekspertki zostały zapytane o ogólny poziom wniosków, które trafiają do oceny.

– W niektórych krajach ERC traktowane jest jako dodatkowe źródło finansowania, więc już na poziomie decyzji o aplikowaniu następuje preselekcja. Są jednak państwa, gdzie naukowcy, mając niewielkie krajowe finansowanie, próbują swoich sił w ERC, co skutkuje większą liczbą słabszych wniosków – zauważa prof. Knapska. – Tak jest np. we Włoszech, gdzie wielu badaczy aplikuje do ERC niejako z konieczności.

Drugi etap to już zupełnie inna sytuacja. – Na tym etapie mamy do czynienia niemal wyłącznie ze świetnymi wnioskami – mówi prof. Knapska. – To sprawia, że wybór tych najlepszych jest niezwykle trudny. Ostateczne decyzje bywają bardzo wymagające, bo konkurują ze sobą projekty na najwyższym poziomie.

Wniosek to nie wypracowanie

W ERC liczy się odwaga, oryginalność i determinacja. Ekspertki podkreślają, że nie warto rezygnować po pierwszej nieudanej próbie aplikowania o grant, zaznaczają jednak, że poprawianie wniosku nie powinno sprowadzać się do bezpośredniego odnoszenia się do uwag recenzentów. –Naukowcy często starają się poprawić wniosek jak wypracowanie w szkole – dokładnie odnosząc się do uwag recenzentów. To błąd – zauważa prof. Jurkowlaniec. –Nie mamy pewności, że ci sami eksperci będą go oceniać ponownie, a nowe osoby mogą mieć zupełnie inne zastrzeżenia. Zamiast nerwowo dopasowywać się do każdego komentarza, warto przemyśleć, które zmiany są rzeczywiście potrzebne, a które wynikają z chwilowych opinii recenzentów. Kluczowe jest przekonanie o wartości własnego pomysłu. Jeśli go brakuje, lepiej odczekać dwa lata i opracować nowy projekt.

Podobne doświadczenia ma prof. Knapska: – Nie warto poddawać się po pierwszym odrzuceniu, ale też nie należy poprawiać wniosku mechanicznie – podsumowuje prof. Knapska. – Warto dokładnie przeanalizować opinie i zdecydować, które aspekty rzeczywiście wymagają modyfikacji. Nowe podejście i świeża interpretacja mogą okazać się kluczowe dla sukcesu kolejnej aplikacji.

Całej rozmowy można wysłuchać w nowym odcinku podcastu NCN. Nagranie jest dostępne w Spotify, Apple Podcast i na kanale You Tube. Serwisy te udostępniają także automatyczną transkrypcję nagrań.

Zapraszamy na webinar szkoleniowy dla pracowników jednostek naukowych zaangażowanych w obsługę administracyjną projektów badawczych, staży i stypendiów finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki.

Spotkanie odbędzie się 11 marca 2025 r. o godz. 10:00 za pośrednictwem platformy Clickmeeting. Podczas webinaru zostaną przybliżone zagadnienia związane z realizacją projektu badawczego takie jak: aplikowanie do konkursów NCN, podpisanie umowy o realizację projektu, aneksowanie umów, raportowanie  w projekcie oraz zagadnienia z zakresu wynagrodzeń i stypendiów w projektach NCN oraz kontroli projektu w jednostce.

Szkolenie poprowadzą pracownicy NCN bezpośrednio zaangażowani w proces obsługi i rozliczenia projektów  badawczych.

W celu zapewnienia wysokiej jakości spotkania oraz komfortu kontaktu z Państwem planowana liczba uczestników została ograniczona do 40 osób. Przy rekrutacji decydować będzie kolejność zgłoszeń, niemniej jednak zastrzegamy pierwszeństwo kwalifikacji dla pracowników jednostek, którzy do tej pory nie brali udziału w warsztatach.

Zgłoszenia przyjmowane będą do dnia 28 lutego 2025 r. za pośrednictwem formularza zgłoszeniowego. Potwierdzenie udziału zostanie przesłane do Państwa drogą e-mailową po zakończeniu naboru zgłoszeń. Zwracamy uwagę, że samo wysłanie zgłoszenia na webinar nie stanowi potwierdzenia udziału.

Zachęcamy do rejestracji.

We współpracy z siecią CHIST-ERA ogłaszamy konkurs Science in Your Own Language na międzynarodowe projekty badawcze dotyczące sposobów i narzędzi upowszechniania dostępu do wiedzy generowanej w różnych językach.

Konkurs ma na celu promocję wielojęzyczności wśród osób zaangażowanych w produkcję wiedzy i wytwarzanie technologii oraz wśród ich odbiorców. W konkursie można otrzymać finansowanie na realizację projektów badawczych dotyczących co najmniej jednego spośród obszarów tematycznych:

• tłumaczenie maszynowe wytworów wiedzy naukowej na różne języki i z różnych języków, w tym tłumaczenie danych i metadanych badawczych, dokumentów, protokołów, artykułów i recenzji projektów oraz innych wyników naukowych i technicznych, takich jak materiały informacyjne i komunikaty prasowe, blogi i inne treści internetowe;
• projektowanie narzędzi do płynnego i interoperacyjnego dostępu do wielojęzycznych centrów danych naukowych i technologicznych oraz repozytoriów dla interesariuszy chcących korzystać z nich w swoim własnym języku;
• narzędzia do wykrywania oszustw naukowych i plagiatu w wielu językach.

Wnioski mogą składać konsorcja międzynarodowe złożone z 3-6 zespołów badawczych pochodzących z co najmniej trzech różnych krajów uczestniczących w konkursie: Belgii, Estonii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Irlandii, Litwy, Luksemburga, Polski, Słowacji, Szwajcarii, Tajwanu i Wielkiej Brytanii.

Na czele polskiego zespołu musi stać kierownik posiadający co najmniej stopień naukowy doktora. Budżet projektu może obejmować środki na wynagrodzenia dla zespołu badawczego, wynagrodzenia i stypendia dla studentów lub doktorantów, zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej oraz inne niezbędne koszty. Pula konkursowa dostępna dla polskich zespołów to 750 tysięcy euro.

Konkurs jest jednoetapowy, co oznacza, że na poziomie międzynarodowym należy przygotować wyłącznie wniosek wspólny pełny w języku angielskim i złożyć go do 15 kwietnia do godz. 17:00 CEST. Polski zespół musi złożyć do NCN również wniosek krajowy dotyczący polskiej części projektu, do 22 kwietnia.

Ocenie merytorycznej podlegają tylko wnioski wspólne, przeprowadza ją międzynarodowy panel złożony z ekspertów specjalizujących się w tematyce konkursu. Rozstrzygnięcie konkursu jest zaplanowane na lipiec 2025 roku.

Dwa pierwsze Centra Doskonałości Naukowej uruchomione w Polsce w ramach programu Dioscuri skończyły pięć lat. O warunkach pracy w kraju, osiągniętych wynikach i planach na kolejne pięć lat opowiadają w „Forum Akademickim” liderzy centrów – Aleksandra Pękowska i Grzegorz Sumara.

Dioscuri to program uruchomiony z inicjatywy Towarzystwa Maxa Plancka (MPG), a jego celem jest utworzenie Centrów Doskonałości Naukowej Dioscuri w Europie Środkowej i Wschodniej. Program umożliwił wybitnym naukowcom prowadzenie badań na najwyższym światowym poziomie w jednostkach naukowych zlokalizowanych w tej części Europy. Dzięki niemu do Polski wróciło już ośmioro młodych naukowców, którzy utworzyli w Polsce osiem Centrów Dioscuri wzorowanych na najlepszych rozwiązaniach funkcjonujących na świecie, współpracujących z niemieckimi jednostkami mentorskimi.

Dwa pierwsze Centra Dioscuri zostały uruchomione w Instytucie Nenckiego PAN na przełomie 2019 i 2020 roku. Kierownikiem Centrum Biologii Chromatyny i Epigenomiki została dr Aleksandra Pękowska, a Centrum Chorób Metabolicznych działa pod kierunkiem dra hab. Grzegorza Sumary. Obydwa centra, zgodnie z warunkami programu, niedawno uzyskały przedłużenie finansowania na kolejne 5 lat.

– Granty Dioscuri zapewniają wynagrodzenie oraz środki na badania i publikacje. Dzięki swojej elastyczności (łatwo przenosić środki z pozycji na pozycję) umożliwiają rekrutację najlepszych specjalistów i aktywną reorientację potrzeb laboratorium w trakcie trwania projektu. Możemy stosować bardziej dynamiczne modele zarządzania grupą badawczą, które charakteryzują najlepsze ośrodki w USA – podkreślają wspólnie naukowcy. – Oczywiście fakt, że grant ten mógł być przedłużony, dawał nam bardziej stabilną wizję rozwoju, co z kolei pozwalało na zaangażowanie się w bardziej ambitne i ryzykowne projekty, które już zaowocowały publikacjami w prestiżowych periodykach, m.in. Cell Stem Cell, Genes & Develoment, EMBO Molecular Medicine czy EMBO Reports – dodają.

Jednocześnie naukowcy zwracają uwagę na szeroko rozumiane otoczenie wpływające na warunki pracy w Polsce i komplementarną rolę grantów krajowych w funkcjonowaniu centrów Dioscuri.

– Niewątpliwym atutem, czy wręcz asumptem do powrotu do Polski, było dla nas prężnie działające Narodowe Centrum Nauki – zaznaczają Aleksandra Pękowska i Grzegorz Sumara. – NCN to obecnie główna agencja grantowa finansująca badania podstawowe w Polsce, która na poważnie wspiera rozwiązania projakościowe, przenosząc na nasz grunt najlepsze standardy zachodnie, a jednocześnie promując i pielęgnując współpracę między krajowymi i zagranicznymi instytucjami – dodają naukowcy.

W swoim podsumowaniu pięciu lat pracy Centrów Dioscuri w Polsce naukowcy zwracają także uwagę na konieczność zapewnienia odpowiedniego finansowania NCN, a także pilnej i kompleksowej poprawy systemu wspierania oraz oceny naukowców i instytucji naukowych. Cały tekst jest dostępny na stronach „Forum Akademickiego”.

W czeskiej agencji GAČR od 12 lutego do 3 kwietnia 2025 r. prowadzony będzie nabór wniosków w ramach programu Weave, w którym agencja czeska będzie pełniła rolę agencji wiodącej.

Przypominamy, że w konkursie Weave-UNISONO, w przypadku projektów badawczych, dla których wnioski wspólne zostaną złożone do GAČR jako agencji wiodącej do 3 kwietnia 2025 r., wnioski krajowe w systemie OSF należy złożyć w najbliższym możliwym terminie po złożeniu wniosku wspólnego do GAČR i nie później niż do 10 kwietnia 2025 r. do godz.  23:59.

UWAGA: Od momentu rozpoczęcia prac nad wnioskiem krajowym w systemie OSF polski zespół badawczy ma 45 dni kalendarzowych na wypełnienie i wysłanie wniosku do NCN. Po upływie tego terminu wniosek zostanie zablokowany do edycji. W takim przypadku, jeżeli polski zespół badawczy nie wysłał wniosku do NCN, należy założyć i wypełnić nowy wniosek w systemie OSF.

Minister finansów Andrzej Domański przedstawił sześć kluczowych filarów dla rozwoju Polski na najbliższe lata. Na pierwszym miejscu znalazła się nauka. – Będziemy rozwijać nowe instytucje i inwestować w naukę – ogłosił.

 – Od projektu i prototypu zaczyna się każdy przełom, a każda złotówka zainwestowana w badania i innowacje generuje od 4 do 7 złotych zwrotu dla gospodarki. Polscy naukowcy odnoszą światowe sukcesy, budując markę Polski za granicą. Mamy sprawdzone wzorce, na których możemy budować – podkreślił w swoim wystąpieniu Andrzej Domański.

– Narodowe Centrum Nauki stało się jednym z najlepiej ocenianych ośrodków wsparcia badań. Tak zwane pokolenie NCN – młodych, dynamicznych, wyróżniających się naukowców – to dowód, że konsekwentne inwestowanie w naukę przynosi efekty. Dodatkowe środki, pół miliarda złotych, przekazane przez premiera Donalda Tuska na NCN, to dopiero początek. Będziemy rok po roku sukcesywnie zwiększać nakłady na badania i naukę, zarówno nominalnie, jak i w relacji do PKB.

– Musimy rozwijać także nowe instytucje. Wzorem do naśladowania może być hiszpański wirtualny instytut ICREA, czy powstający Instytut IDEAS. Polska potrzebuje więcej takich placówek, nowoczesnych ośrodków naukowo-badawczych.

– Jeśli chcemy gospodarki opartej na wiedzy, musimy postawić na jakość badań i umiędzynarodowienie polskiej nauki. To praca świata nauki zdecyduje o konkurencyjności polskiej gospodarki w kolejnych dekadach – konkludował minister finansów.

30 stycznia odbyło się spotkanie przedstawicieli agencji finansujących badania naukowe i ministerstw zainteresowanych udziałem w Europejskim Partnerstwie Social Transformations and Resilience (STR). Inicjatywa wspiera badania nad transformacjami społecznymi i odpornością, koncentrując się m.in. na ochronie socjalnej, rynku pracy i sprawiedliwej transformacji klimatycznej. Koordynatorem Partnerstwa jest NCN.

Europejskie Partnerstwo Social Transformations and Resilience (STR) to jedna z nowych inicjatyw proponowanych w ramach programu Horyzont Europa – unijnego programu ramowego na rzecz badań i innowacji. Celem partnerstwa jest próba odpowiedzi na kluczowe wyzwania społeczne poprzez ogłaszanie konkursów na międzynarodowe projekty badawcze z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Partnerstwo STR będzie wspierać również opracowywanie narzędzi i polityki w następujących obszarach: unowocześnianie systemów ochrony socjalnej i usług publicznych, kształtowanie przyszłości rynku pracy, rozwój edukacji i kompetencji oraz sprawiedliwa transformacja na drodze do neutralności klimatycznej.

30 stycznia 2025 r. odbyło się spotkanie on-line pt. Information session about the candidate for the European Partnership on Social Transformations and Resilience (STR). W sesji informacyjnej uczestniczyły agencje finansujące badania naukowe oraz ministerstwa zainteresowane przystąpieniem do Partnerstwa STR. Podczas wydarzenia przedstawiono założenia i ramy Europejskich Partnerstw, oraz priorytety Partnerstwa STR wraz z kolejnymi planowanymi etapami prac.

W trakcie spotkania ogłoszono, że koordynatorem Partnerstwa STR zostanie Narodowe Centrum Nauki. W tej roli NCN współpracuje z przedstawicielami Komisji Europejskiej oraz agencjami i ministerstwami wspierającymi badania naukowe w Europie. Faza przygotowawcza obejmuje opracowanie Strategicznego Programu Badań i Innowacji (Strategic Research and Innovation Agenda, SRIA) oraz zaplanowanie katalogu działań, które zostaną podjęte w celu osiągnięcia celów partnerstwa.

Partnerstwo STR stanowi istotny krok w kierunku wzmacniania odporności społecznej oraz wspierania transformacji społecznych w Europie.

Dodatkowe informacje o Partnerstwie STR można znaleźć na stronie: https://chanse.org/social-transformations-and-resilience-partnership-candidate/

Dr hab. Aleksandra Maatsch, prof. UWr z Uniwersytetu Wrocławskiego wraz z naukowcami z Austrii i Niemiec zrealizuje projekt badawczy dotyczący przeciwdziałania osłabieniu demokracji w krajach Unii Europejskiej.

Krajowa polityka wobec działań UE przeciwdziałających osłabieniu demokracji to tytuł projektu, który zrealizują polscy naukowcy pod kierownictwem dr hab. Aleksandry Maatsch, prof. UWr wraz z zespołem prof. Michaela Blaubergera z austriackiego Uniwersytetu w Salzburgu oraz badaczami z niemieckiego Uniwersytetu w Bremie pod kierownictwem prof. Arndta Wonki. Całkowite finansowanie części polskiej projektu w ramach konkursu Weave-UNISONO wyniesie niemal 890 tys. zł.

Obecnie prowadzone badania nad przeciwdziałaniem osłabieniu demokracji szybko się rozwijają, ale koncentrują się na krajowych przyczynach lub na opisach środków zaradczych z poziomu UE. Głównym celem badawczym projektu jest wskazanie, czy zdolność Unii Europejskiej do działania i wywierania wpływu na zapobieganie osłabieniu demokracji w państwach członkowskich zależy od krajowego poparcia politycznego.

Wniosek był oceniany przez niemiecką agencję DFG (Deutsche Forschungsgemeinschaft), a austriacka agencja FWF (Austrian Science Fund) oraz Narodowe Centrum Nauki zaakceptowały wyniki tej oceny w ramach współpracy w programie Weave.

Listy rankingowe Weave-UNISONO

Lista nr 9, Weave-UNISONO 2024

Program Weave, w ramach którego jest ogłaszany konkurs Weave-UNISONO to efekt wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe, skupionymi w stowarzyszeniu Science Europe. Został on ogłoszony w celu uproszczenia procedur składania i selekcji projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów europejskich.

Wyłanianie laureatów opiera się na procedurze agencji wiodącej - Lead Agency Procedure (LAP), w myśl której tylko jedna z instytucji partnerskich odpowiedzialna jest za pełną ocenę merytoryczną wniosku, a pozostali partnerzy akceptują wyniki tej oceny.

W ramach programu Weave partnerskie zespoły badawcze składają wnioski o finansowanie równolegle do lead agency oraz właściwych dla siebie instytucji w programie. Wspólny projekt musi zawierać spójne plany badawcze, wyraźnie ukazujące wartość dodaną współpracy międzynarodowej.

Konkurs Weave-UNISONO jest otwarty w trybie ciągłym. Zachęcamy zespoły planujące współpracę z partnerami z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec, Luksemburga i Belgii – Flandrii do zapoznania się z treścią ogłoszenia konkursowego i składania wniosków.

Zapraszamy do udziału w spotkaniach informacyjnych online, które będą prowadzone przez koordynatorów dyscyplin NCN w roku 2025. Spotkania przeznaczone są dla naukowców i doktorantów planujących składanie wniosków w konkursach grantowych NCN.

W 2025 roku spotkania informacyjne zostały zaplanowane w formie modułowej. Podczas każdego webinaru omówiony zostanie jeden temat spośród następujących:

• oferta konkursowa NCN: konkursy krajowe i międzynarodowe (szkolenia w języku polskim i angielskim),
• konstrukcja wniosku,
• proces oceny wniosku,
• rozliczanie projektów – raporty końcowe,
• konkurs MINIATURA.

Informacje o zakresie tematycznym, terminach oraz datach rejestracji na poszczególne szkolenia są dostępne na podstronie Spotkania informacyjne i szkolenia dla wnioskodawców.

Aby wziąć udział w szkoleniu, należy zarejestrować się pośrednictwem platformy Clickmeeting. Link do rejestracji będzie udostępniany w terminach otwarcia rejestracji wskazanych na podstronie Spotkania informacyjne i szkolenia dla wnioskodawców. Liczba miejsc na każdym szkoleniu jest ograniczona do 500.