Już 17 czerwca w Biurze NCBR w Brukseli odbędzie się konferencja Towards a Fair Green Transition – Harnessing Research & Innovation for Social Impact organizowana przez biura łącznikowe krajów Grupy Wyszehradzkiej (V4 R&I). Tegoroczne wydarzenie poświęcone będzie roli badań i innowacji, szczególnie z zakresu nauk społecznych i humanistycznych, we wspieraniu przemian społecznych, tworzeniu polityk ograniczających nierówności i kształtowaniu odpornego społeczeństwa.
Wydarzenie organizowane jest przez biura łącznikowe krajów Grupy Wyszehradzkiej (V4 R&I) we współpracy z Narodowym Centrum Nauki, koordynatorem proponowanego Partnerstwa Social Transformations and Resilience (STR) powstającego w ramach programu Horyzont Europa. Konferencja będzie okazją do przedstawienia i zaprezentowania założeń proponowanego Partnerstwa.
Do udziału zapraszamy przedstawicieli środowisk naukowych, świata polityki, organizacji pozarządowych, przedstawicieli partnerstw powstałych w ramach programu Horyzont Europa i inne podmioty wspierające wdrażanie polityk w ramach Europejskiej Przestrzeni Badawczej oraz promujące działania na rzecz integracji społecznej.
Partnerstwo Biodiversa+ we wrześniu ogłosi konkurs na projekty badawcze w obszarze bioróżnorodności Biodivconnect: Restoration of ecosystem functioning, integrity and connectivity.
W konkursie BiodivConnect naukowczynie i naukowcy z Polski będą mogli ubiegać się o finansowanie międzynarodowych projektów badawczych, których celem jest zdobycie wiedzy wspierającej systemowe i kompleksowe działania na rzecz odbudowy różnorodności biologicznej we wszystkich typach ekosystemów i środowisk, we wszystkich regionach świata.
Planowana tematyka konkursu:
Setting restoration targets and measuring success
Transferability and scaling of nature restoration efforts
Resilience and sustainability of restoration efforts
O finansowanie będą mogły ubiegać się projekty, w których zostanie zaplanowany udział zespołów z przynajmniej trzech różnych krajów biorących udział w konkursie, przy czym co najmniej dwa z tych krajów muszą być krajami członkowskimi Unii Europejskiej lub krajami stowarzyszonymi. Treść zapowiedzi i lista zaangażowanych krajów.
Przewidywany terminarz konkursu
Ogłoszenie konkursu: 9 września 2025
Termin składania wniosków wstępnych (pre-proposala): listopad 2025
Termin składania wniosków pełnych (full-proposals): kwiecień 2026
Wyniki: jesień 2026
Konkurs zostanie przeprowadzony w ramach programu flagowego Biodiversa+ „Supporting protection and restoration of biodiversity and ecosystem across land and sea” i pomoże osiągnąć jeden ze strategicznych celów partnerstwa: pozyskanie praktycznej wiedzy, która pomoże powstrzymać i odwrócić spadek różnorodności biologicznej na Ziemi.
Zachęcamy wszystkie osoby zainteresowane konkursem BiodivConnect do udziału w webinarze informacyjnym, który odbędzie się 11 września w godz. 13.00 – 15.00 (CEST).
Poszukujesz partnera lub możliwości dołączenia do projektu? Skorzystaj z narzędzia Partner Search Tool.
We wrześniu 2025 roku konsorcjum QuantERA III ogłosi konkurs na międzynarodowe projekty badawcze w obszarze technologii kwantowych – QuantERA Call 2025.
Konkurs będzie wspierać projekty o następującej tematyce:
Quantum Phenomena and Resources,
Applied Quantum Science.
Finansowane projekty w obu tematach powinny dotyczyć co najmniej jednego z poniższych obszarów:
Quantum communication,
Quantum computing,
Quantum simulation,
Quantum sensing and metrology,
General quantum science.
Wnioski będą mogły być składane przez międzynarodowe konsorcja złożone z co najmniej trzech partnerów uprawnionych do uzyskania finansowania z trzech (lub więcej) różnych krajów uczestniczących w naborze. Typowe konsorcjum liczy od 3 do 6 partnerów. Uczestników konkursu będą obowiązywały krajowe wymogi formalne określone przez organizacje finansujące projekty uczestniczące w konkursie.
Przy tworzeniu konsorcjów badawczych wnioskodawcy są zachęcani do uwzględnienia aspektów równowagi płci i wieku akademickiego, różnorodności geograficznej, a także działu podmiotów przemysłowych (głównie w temacie AQS), np. ambitnych małych i średnich przedsiębiorstw z sektora high-tech.
Aby ułatwić wnioskodawcom proces tworzenia konsorcjów badawczych, udostępniamy wyszukiwarkę Partner Search Tool. Narzędzie to może być wykorzystywane zarówno przez projekty poszukujące partnerów, jak i przez partnerów poszukujących projektów.
QuantERA to sieć łącząca kilkadziesiąt agencji finansujących badania z przeszło 30 państw europejskich oraz z Izraela, Turcji i Korei Południowej. Od 2016 roku, najpierw jako QuantERA I i II, a obecnie QuantERA III wspiera rozwój technologii kwantowych i innowacji technologicznych poprzez finansowanie międzynarodowych projektów badawczych. Sieć promuje również międzynarodową współpracę, monitoruje europejskie strategie w tej dziedzinie oraz opracowuje wytyczne dotyczące odpowiedzialnego prowadzenia badań. Koordynatorem sieci jest NCN. W konkursie QuantERA Call 2025 weźmie udział 29 krajów.
W związku z informacją przekazaną NCN przez amerykańską agencję National Science Foundation (NSF) o braku środków finansowych na wsparcie zespołów ukraińskich w programie IMPRESS-U, dyrektor NCN na podstawie pkt 3.4 Uchwały Rady NCN w sprawie warunków przeprowadzania międzynarodowego konkursu International Multilateral Partnerships for Resilient Education and Science System in Ukraine (IMPRESS-U) – na projekty badawcze, organizowanego we współpracy wielostronnej w ramach programu IMPRESS-U w oparciu o procedurę agencji wiodącej (Lead Agency Procedure) wstrzymuje nabór wniosków w konkursie IMPRESS-U do dnia 30.09.2025 r.
Równocześnie informujemy, że jeżeli w terminie do dnia 30.09.2025 r. agencja amerykańska NSF pozyska środki finansowe na wsparcie zespołów ukraińskich, nabór wniosków w Narodowym Centrum Nauki w konkursie zostanie wznowiony. W przeciwnym wypadku, nabór wniosków w konkursie IMPRESS-U zostanie zakończony zgodnie z pkt 3.5 ww. uchwały, o czym Centrum poinformuje w odrębnym komunikacie, który zostanie ogłoszony na stronie internetowej NCN.
Raport o wykorzystaniu badań społecznych w administracji publicznej
Odpowiedzi przynosi raport Understanding end-users of social research in Polish public administration, przygotowany przez dr. hab. Karola Olejniczaka i dr hab. Dominikę Wojtowicz – badaczy, którzy na co dzień zajmują się projektowaniem skutecznych rozwiązań w politykach publicznych. Opracowanie powstało na zlecenie NCN, w ramach inicjatywy Science and Society, finansowanej z funduszy norweskich i EOG.
Badania z obszaru nauk humanistycznych i społecznych są szczególnie potrzebne tam, gdzie państwo staje wobec złożonych wyzwań – takich jak zmiany klimatyczne, nierówności ekonomiczne, przemiany demograficzne czy kryzysy zdrowotne. W takich sytuacjach nie wystarczą twarde dane – konieczny jest też wgląd w postawy, motywacje i wartości różnych grup społecznych, który dostarcza wiedza z tych nauk.
Raport pokazuje, jak badaczki i badacze reprezentujący dziedziny humanistyczne i społeczne mogą zwiększyć szanse, że ich praca zostanie wykorzystana w praktyce. Punktem wyjścia jest zrozumienie, jak działa administracja: jaki ma rytm pracy, jak przebiegają procesy decyzyjne i z jakimi presjami – politycznymi i informacyjnymi – mierzą się urzędnicy. – Chcieliśmy pomóc im zrozumieć perspektywę decydentów, na przykład to, dlaczego nie zawsze wczytują się w długie książki czy rozbudowane analizy – tłumaczy Karol Olejniczak.
Odbiorcą raportu jest również sam NCN. – Tworzenie polityk opartych na dowodach to wyzwanie dla całej Europy. Dlatego chcemy lepiej zrozumieć, jak wspierać wykorzystanie wyników badań w procesie kształtowania i oceny polityk publicznych – mówi Barbara Świątkowska z Zespołu funduszy norweskich i partnerstwa Social Transformations and Resilience.
Dr Malwina Gębalska, koordynatorka STR dodaje, że dla agencji, która na co dzień pracuje głównie z naukowcami, opracowanie „to pierwszy krok do poznania perspektywy decydentów”. – Ta wiedza pozwoli nam lepiej planować przyszłe działania wspierające współpracę obu środowisk, na przykład w konkursach międzynarodowych.
Wywiady i analiza
Badanie objęło 15 pogłębionych wywiadów z przedstawicielami administracji publicznej oraz analizę wspomnień trzynastu byłych premierów. Wykorzystano też wcześniejsze badania zespołu i przegląd literatury. – Chcieliśmy porozmawiać z osobami z różnych poziomów systemu podejmowania decyzji – od tych, którzy zarządzają projektami, przez decydentów strategicznych, aż po osoby działające na styku polityk publicznych i polityki. Nie chodziło nam o reprezentatywność, tylko o poznanie różnych perspektyw – mówi Karol Olejniczak.
O tym, czy badania społeczne zostaną wykorzystane przez administrację, decyduje pięć powiązanych ze sobą elementów. – Jeśli wiedza ma być użyteczna i rzeczywiście wesprzeć proces decyzyjny, warto poznać mechanizmy, które o tym decydują – choć nie wszystko zależy od samych naukowców. Po pierwsze, trzeba zrozumieć, jakiego problemu dotyczy dana polityka publiczna. Po drugie, istotne jest rozpoznanie sytuacji decyzyjnej, w której znajdują się decydenci i ich potrzeb informacyjnych. Trzecia grupa wskazówek dotyczy ich preferencji komunikacyjnych i sposobów korzystania z wiedzy – podkreśla autor raportu.
Rodzaj problemu
Problemy, z którymi mierzy się administracja, rzadko są jednoznaczne. Wymagają godzenia różnych wartości, działania przy ograniczonym dostępie do danych i podejmowania decyzji w warunkach niepewności. To tzw. wicked problems – problemy trudne do zdefiniowania i niemożliwe do trwałego rozwiązania, wymagające raczej ciągłego dostosowywania działań niż jednorazowych interwencji. W takich sytuacjach naukowcy nie tyle powinni dostarczać prostych odpowiedzi, co wspierać procesy uczenia się – pomagając porządkować złożoną rzeczywistość, lepiej zrozumieć wartości, którymi kierują się interesariusze, i wskazywać możliwe opcje działań.
Etap procesu decyzyjnego
Decydenci potrzebują różnych rodzajów wiedzy, zależnie od tego, na jakim etapie podejmowania decyzji się znajdują. Badania mogą pomóc dostrzec problem, zrozumieć jego przyczyny, porównać możliwe rozwiązania albo wesprzeć wdrażanie i ocenę polityk. –Czasami decydenci potrzebują czegoś na już, czegoś, co potwierdza lub zaprzecza ich wstępnej diagnozie, a czasami potrzebują technicznych wniosków już do wdrażania– mówi Karol Olejniczak.
Charakterystyka odbiorców
Z wiedzy badawczej korzystają osoby o różnych rolach, doświadczeniu i stylach pracy. Politycy najwyższego szczebla, urzędnicy projektujący polityki i osoby odpowiedzialne za ich realizację mają inne potrzeby i oczekiwania dotyczące formy oraz treści informacji.
Forma i sposób przekazu
Krótkie streszczenia, wizualizacje, narracje i konkretne przykłady mogą być dla niektórych odbiorców łatwiej przyswajalne i bardziej przydatne niż rozbudowane opracowania.
Zaufanie i rozmowa
Autorzy raportu zwracają także uwagę, że powodzenie współpracy między nauką a administracją zależy nie tylko od jakości badań, ale również od zaufania i relacji. Urzędnicy częściej korzystają z analiz przygotowanych przez osoby i instytucje, które dobrze znają i z którymi mieli już pozytywne doświadczenia. – Skuteczna komunikacja zaczyna się nie od raportu, lecz od rozmowy – podkreśla Karol Olejniczak. – Jeśli chcemy, żeby wyniki badań naprawdę wspierały politykę, musimy nauczyć się operować nie tylko treścią, ale też formatem, momentem i zasięgiem przekazu – i pamiętać, że najpierw trzeba zbudować relację, zanim przekaże się wiedzę.
Wśród zaleceń dla instytucji finansujących badania znalazły się m.in. rozwój trwałych platform współpracy – np. sieci tematycznych skupionych wokół konkretnych wyzwań – oraz wzmacnianie kompetencji komunikacyjnych naukowców: od szkoleń z opowiadania o badaniach po tworzenie zwięzłych podsumowań i wizualizacji danych dla konkretnych profili odbiorców.
Naukowcy z Torunia zrealizują grant Weave-UNISONO we współpracy z zespołem z Austrii. Będą analizować, jakie elementy i w jaki sposób regulują procesy uruchamiane przez rośliny po pochłonięciu przez fotoreceptory energii świetlnej.
Kierownikiem projektu pt. „cGMP i cAMP – wtórne przekaźniki transdukcji sygnału świetlnego w roślinach” po polskiej stronie jest dr hab. Krzysztof Jaworski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Po stronie austriackiej w badania zaangażowani będą naukowcy z austriackiego Institute of Science and Technology Austria, którym pokieruje prof. Jiří Friml.
Polsko-austriackie badania skupią się na procesach przekazywania sygnału w obrębie komórki roślinnej, bądź pomiędzy sąsiadującymi komórkami. Prawidłowe działanie tych procesów jest warunkiem koniecznym przetrwaniu organizmu roślinnego.
Komórka odbiera sygnały dzięki odpowiednim receptorom, które reagują na bodziec, uruchamiając sekwencję fizyko-chemicznych reakcji przekazywania informacji do efektora i wywołania adekwatnej do bodźca odpowiedzi fizjologicznej. Ten proces zwany transdukcją sygnału świetlnego jest dość dobrze poznany i opisany. Ostatnie badania zespołu projektowego wskazały jednak, że w strukturze cząstek i elementów biorących udział w transdukcji sygnałów występują elementy dotychczas nie odkryte i nie rozpatrywane. W projekcie Weave-UNISONO naukowcy z Torunia i Klosterneuburga skupią się na charakterystycznych sekwencjach kodujących cyklazy adenylanową i guanylanową, czyli enzymy odpowiedzialne za syntezę cyklicznych nukleotydów (cNMP), cAMP i cGMP, tzw. wtórnych przekaźników.
Wniosek był oceniany przez austriacką agencję FWF (Austrian Science Fund), a Narodowe Centrum Nauki zaakceptowało wyniki tej oceny w ramach współpracy w programie Weave. NCN sfinansuje prace polskiej grupy badawczej, przeznaczając na nie ponad 1 mln zł, finansowanie zespołu austriackiego zapewni FWF.
Konkurs Weave-UNISONO to efekt wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe, skupionymi w stowarzyszeniu Science Europe. Został ogłoszony w celu uproszczenia procedur składania i selekcji projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów europejskich.
Wyłanianie laureatów opiera się na procedurze agencji wiodącej, w myśl której tylko jedna z instytucji partnerskich odpowiedzialna jest za pełną ocenę merytoryczną wniosku, pozostali partnerzy akceptują wyniki tej oceny.
W ramach programu Weave partnerskie zespoły badawcze składają wnioski o finansowanie równolegle do agencji wiodącej oraz do właściwych dla siebie instytucji uczestniczących w programie. Wspólny projekt musi zawierać spójne plany badań, wyraźnie ukazujące wartość dodaną współpracy międzynarodowej.
Konkurs Weave-UNISONO jest otwarty w trybie ciągłym. Zachęcamy zespoły pragnące podjąć współpracę z partnerami z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec, Luksemburga oraz Belgii-Flandrii do zapoznania się z treścią ogłoszenia konkursowego i składania wniosków.
Zapraszamy do udziału w ankiecie na temat przyszłości edukacji i rozwoju kompetencji w kontekście transformacji ekologicznej i cyfrowej. Przyszłość edukacji jest jednym z czterech obszarów priorytetowych proponowanego Partnerstwa Social Transformations and Resilience.
W ramach proponowanego Partnerstwa Social Transformations and Resilience opracowywany jest Strategiczny Plan Badań i Innowacji (Strategic Research and Innovation Agenda – SRIA) określający działalność Partnerstwa od 2026 roku.
W związku z tym zapraszamy do udziału w ankiecie, której celem jest zidentyfikowanie trendów wpływających na przyszłość pracy oraz wskazanie pominiętych kierunków. Ankieta jest skierowana do wszystkich zainteresowanych osób, w szczególności przedstawicieli środowiska naukowego, szczebla rządowego, sektora organizacji pozarządowych, instytucji publicznych i think thanków.
Wypełnienieankiety zajmieok 5 – 20 minut, w zależności od zakresu podawanych informacji. Odpowiedzi są anonimowe i zostaną wykorzystane wyłącznie w celach zbadania trendów służących przygotowaniu SRIA:
Zapraszamy na webinar szkoleniowy dla pracowników jednostek naukowych zaangażowanych w obsługę administracyjną projektów badawczych, staży i stypendiów finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki.
Spotkanie odbędzie się 24 czerwca 2025 r. o godz. 10:00za pośrednictwem platformy Clickmeeting. Podczas webinaru zostaną przybliżone zagadnienia związane z realizacją projektu badawczego takie jak: aplikowanie do konkursów NCN, podpisanie umowy o realizację projektu, aneksowanie umów, raportowanie w projekcie oraz zagadnienia z zakresu wynagrodzeń i stypendiów w projektach NCN oraz kontroli projektu w jednostce.
Szkolenie poprowadzą pracownicy NCN bezpośrednio zaangażowani w proces obsługi i rozliczenia projektów badawczych.
W celu zapewnienia wysokiej jakości spotkania oraz komfortu kontaktu z Państwem planowana liczba uczestników została ograniczona do 40 osób. Przy rekrutacji decydować będzie kolejność zgłoszeń, niemniej jednak zastrzegamy pierwszeństwo kwalifikacji dla pracowników jednostek, którzy do tej pory nie brali udziału w warsztatach.
Zgłoszenia przyjmowane będą do dnia 12 czerwca 2025 r. za pośrednictwem formularza zgłoszeniowego. Potwierdzenie udziału zostanie przesłane do Państwa drogą e-mailową po zakończeniu naboru zgłoszeń. Zwracamy uwagę, że samo wysłanie zgłoszenia na webinar nie stanowi potwierdzenia udziału.
Dlaczego warto aplikować o granty ERC? Z jakimi barierami mierzą się polscy naukowcy? I jak wzmocnić pozycję nauki w Europie? O roli ambasadorów ERC opowiadają profesorowie Justyna Olko i Michał Tomza, laureaci grantów NCN i ERC.
Prof. Justyna Olko jest historyczką, socjolingwistką i etnolożką, kieruje Centrum Zaangażowanych Badań nad Ciągłością Kulturową na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Dwukrotnie otrzymała granty ERC. Prof. Michał Tomza specjalizuje się w kwantowym opisie materii w ultraniskich temperaturach, w tym teorii oddziaływań i zderzeń ultrazimnych atomów, jonów i cząsteczek. Pracuje na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, jest laureatem Nagrody NCN oraz ERC Starting Grant.
Zostali ambasadorami Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych – finansującej przełomowe badania naukowe – ale ich zadania nie ograniczają się do promowania grantów. Celem 32 ambasadorów z 26 krajów jest dzielenie się wiedzą, umacnianie pozycji nauki w społeczeństwie i lobbowanie na rzecz odpowiedniego finansowania badań.
– Rola ambasadora dopiero się kształtuje – mówi prof. Michał Tomza, dodając, że to oddolna inicjatywa, która opiera się na współpracy z innymi naukowcami, instytucjami i środowiskiem. – Chcemy dzielić się doświadczeniem, zachęcać do aplikowania, ale też przypominać, dlaczego niezależna nauka jest fundamentem rozwoju. – GPS, internet, prąd – wiele rzeczy, z których dziś korzystamy, powstało z czystej ciekawości – mówi. – Dlatego potrzebujemy ekosystemu, który pozwala rozwijać badania, nawet jeśli nie wiadomo jeszcze, jakie w przyszłości będą miały zastosowania.
Prof. Justyna Olko podkreśla, że jednym z zadań ambasadorów jest promowanie badań w kontekście aktualnych wyzwań społecznych, politycznych i ekonomicznych. – Nauka nie funkcjonuje w próżni. Pomaga zrozumieć procesy społeczne, odpowiadać na wyzwania klimatyczne, budować odporność na dezinformację. To coś więcej niż innowacje technologiczne. Wiedza humanistyczna, kulturowa czy edukacyjna też ma zastosowanie – tyle że w innym wymiarze.
Rozmówcy podkreślają, że sztywny podział na badania podstawowe i stosowane bywa mylący. – Historia, antropologia, kulturoznawstwo – one dostarczają narzędzi do rozumienia rzeczywistości i przewidywania zagrożeń – mówi prof. Olko. – A to także jest aplikacyjność.
Dlaczego wciąż nie mamy więcej grantów ERC?
Przez 18 lat istnienia ERC naukowcy pracujący w Polsce zdobyli mniej niż 100 grantów ERC – to wynik wyraźnie poniżej potencjału naukowego kraju. Ambasadorzy wskazują na kilka przyczyn: zbyt powolne kariery akademickie – system nie promuje samodzielności młodych badaczy, niewystarczające wsparcie instytucjonalne, brak zaufania i zbyt rozbudowana biurokracja. Jak to zmienić? – Musimy inwestować w młodych naukowców – to oni stanowią siłę napędową systemu. NCN zrobił w tym zakresie bardzo dużo, ale potrzeba dalszego wsparcia – mówi prof. Olko. Rozmówcy wskazują też na rolę mentoringu i zachęcają do korzystania z programów takich jak ERC Mentoring Initiative czy wsparcia Biura Doskonałości Naukowej PAN.
Na koniec rozmowy oboje dzielą się wskazówkami dla przyszłych aplikujących.
„Ta rola [ambasadora ERC] została wprowadzona po raz pierwszy z inicjatywy Stowarzyszenia Grantobiorców ERC. Oczekuje się, że podjęliśmy to wezwanie, by promować ERC zwłaszcza w kontekście aktualnych wyzwań społecznych, ekonomicznych, politycznych, ale także tych, z jakimi mierzy się cały świat.”
„Dla mnie podział między badaniami podstawowymi a badaniami aplikacyjnymi jest sztuczny. Każde badania w jakiejś perspektywie czasowej mają szansę oddziaływania na rzeczywistość pozaakademicką.”
„Aplikacyjność, wdrożeniowość nie może być utożsamiana z komercjalizacją. Potrzeby społeczne, edukacyjne, kulturowe, związane także chociażby z wiedzą środowiskową czy ochroną zasobów, wymagają dostępnej wiedzy i aplikacji, ale niekoniecznie w sensie komercjalizacji.”
„Pod względem strukturalnym, to co dla mnie jest najważniejsze [w ERC], to zaufanie jakie [instytucja] ma do naukowców. Z kryzysem zaufania mierzymy się wszędzie. ERC natomiast pozwala świadomie i wedle potrzeb, zgodnie z rodzącymi się problemami, modyfikować realizację grantu.”
„Drugie wezwanie jest takie, abyśmy myśleli o tym, w jaki sposób tę wiedzę, którą uzyskujemy, te lekcje płynące z naszych projektów, odkrycia, ustaleń, wykorzystać na refleksję; żeby znaleźć czas na to, aby tę wiedzę szerzyć, upowszechniać, tak aby ona miała szansę stać się wiedzą współdzieloną i wejść do edukacji, do świadomości.”
Profesor Michał Tomza:
„Mamy nadzieję, że teraz mając też tę plakietkę ambasadora, będziemy mogli jeszcze bardziej skutecznie i być może oficjalnie próbować przekonywać i rozmawiać z decydentami w Polsce o tym, jak ważne jest finansowanie badań naukowych, badań podstawowych.”
„Tym pierwszym poziomem znaczenia badań naukowych jest to, że nie zawsze jest przewidywalne, w którą stronę poprowadzą i co z tego wyniknie. Jako fizyk mogę podać wiele przykładów: od GPS, internetu, tranzystorów, czy nawet elektryczności i prądu. Większość tych rzeczy to na pewnym etapie były badania, które nawet nie były motywowane w żaden sposób przemysłem czy aplikacyjnością.”
„Jeśli chcemy rozwijać różnego rodzaju startupy czy inne, bardzo już komercyjne projekty, w których wiemy jak odkrycie naukowe zamienić w produkt, to potrzebujemy puli talentu i potencjału, który rodzi się na poziomie podstawowym. Nie da się myśleć o naprawdę konkurencyjnej gospodarce i zaawansowanych technologicznie zastosowaniach bez tego fundamentu.”
„Granty NCN są absolutnie bezcenne. To jest oczywiste, że większość laureatów ERC w Polsce wcześniej była finansowana przez granty NCN. W moim przypadku, gdyby nie bardzo duża liczba badań zrealizowanych z finansowania NCN przed aplikacją do ERC, to nie miałbym szansy na grant ERC.”
„Projekt ERC musi być bardzo ambitny. To jest ważne, żeby on jednak odpowiadał na naprawdę nowe i ciekawe zagadnienia, ale też one powinny być naprawdę interesujące dla samego aplikanta.”
Ambasadorowie Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, fot ERC
O badaniach i ocenie wniosków w konkursach ERC rozmawialiśmy też w podkaście nr 2/2025 z historyczką sztuki, prof. Grażyną Jurkowlaniec i neurobiolożką, prof. Eweliną Knapską, a wcześniej – w podkaście nr 4/2024 – z archeologiem, prof. Arturem Obłuskim i informatykiem, prof. Piotrem Sankowskim.
Ponad 708 mln zł przyznaliśmy na realizację badań podstawowych w rozstrzygniętych dzisiaj konkursach OPUS 28 i SONATA 20. Łącznie finansowanie otrzyma 441 naukowczyń i naukowców.
Konkurs OPUS jest adresowany do szerokiego grona. Wnioski mogą być składane przez badaczki i badaczy, którzy w swoim dorobku posiadają co najmniej jedną (opublikowaną lub przyjętą do druku) pracę naukową, niezależnie od posiadanego stopnia czy tytułu naukowego oraz bez ograniczeń ze względu na doświadczenie w prowadzeniu badań. Wnioski mogą obejmować zarówno krajowe projekty badawcze, jak i projekty z udziałem partnerów zagranicznych lub z wykorzystaniem przez polskie zespoły międzynarodowych urządzeń badawczych. Podobnie jak w innych edycjach tego konkursu ogłaszanych każdego roku jesienią, w OPUS 28 można było składać dodatkowo wnioski o finansowanie projektów realizowanych we współpracy międzynarodowej zgodnie z procedurą agencji wiodącej (Lead Agency Procedure, LAP) w programie Weave. W ramach tej ścieżki naukowcy mogli zaplanować projekt badawczy we współpracy z zespołami z Austrii, Czech, Słowenii, Niemiec, Szwajcarii, Luksemburga lub Belgii ‒ Flandrii, które występowały równolegle o środki na realizację tych projektów do właściwych dla nich instytucji finansujących badania w ramach programu Weave.
W ramach OPUS 28+LAP/Weave do NCN wpłynęło 2039 wniosków na łączną kwotę ponad 3,2 mld zł. Z tego 1823 wnioski na kwotę niemal 3 mld zł stanowiły projekty krajowe, a 216 wniosków na kwotę ponad 320 mln zł stanowiły projekty złożone w ramach ścieżki LAP. Liczbowy wskaźnik sukcesu dla wniosków krajowych wyniósł ok. 12,8%.
Na opublikowanej dziś liście rankingowej OPUS 28 znalazły się 234 projekty krajowe zakwalifikowane do finansowania, a ich łączny koszt wynosi ponad 448 mln zł. Zespoły ekspertów NCN oceniły także wnioski LAP, jednak ich oceny muszą zostać dodatkowo zatwierdzone przez instytucje partnerskie z krajów współpracujących z NCN w programie Weave. Listy rankingowe dla tych wniosków będą publikowane w najbliższych miesiącach (harmonogram ogłaszania wyników).
Drugi z konkursów, którego wyniki dziś ogłaszamy, SONATA 20, skierowany był do badaczek i badaczy ze stopniem doktora uzyskanym od 2 do 7 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem. Konkurs ma na celu wsparcie osób rozpoczynających karierę naukową w prowadzeniu innowacyjnych badań. W tej edycji złożono 1179 wniosków, których łączna wartość wyniosła ponad 1,3 mld zł. Do finansowania zakwalifikowano 207 projektów na kwotę ponad 260 mln zł. Liczbowy wskaźnik sukcesu w konkursie SONATA 20 wyniósł 17,6%.
Z listami projektów zakwalifikowanych do finansowania w konkursach OPUS 28 oraz SONATA 20 oraz ich opisami popularnonaukowymi można się zapoznać na stronie z wynikami konkursu.
Jedną z laureatek konkursu OPUS 28 jest prof. dr hab. Agnieszki Basty-Kaim z Instytutu Farmakologii im. Jerzego Maja Polskiej Akademii Nauk. Projekt, na który otrzymała finansowanie, dotyczy nowej koncepcji hamowania postępu choroby Alzheimera opartej na modyfikacji właściwości bariery krew-mózg przez związki pro-rozdzielcze. Projekt skupia się na znalezieniu nowych punktów uchwytu potencjalnych leków dla terapii neurodegeneracyjnych chorób mózgu. Zaproponowana innowacyjna i obiecująca strategia może zostać wykorzystana w celu spowolnienia procesów neurodegeneracyjnych. Naukowcy przewidują, że wyniki badań nie tylko przyczynią się do poszerzenia podstawowej wiedzy na temat skuteczności i mechanizmu działania unikalnych związków na właściwości bariery krew-mózg, ale także otworzą nowe perspektywy w leczeniu choroby Alzheimera i innych chorób neurodegeneracyjnych.
Jeden z projektów, które uzyskały finansowanie w konkursie SONATA 20, dotyczy interakcji człowieka ze sztuczną inteligencją oraz redefinicji tworzenia i udostępniania wiedzy na rzecz zrównoważonego zarządzania zasobami ludzkimi. Badaniami pokieruje dr Asha Thomas z Politechniki Wrocławskiej. Projekt ma na celu zrozumienie, opracowanie i redefinicję zarządzania zasobami ludzkimi poprzez eksplorację integracji ekosystemów ludzi i sztucznej inteligencji w organizacjach opartych na wiedzy w Indiach, Polsce, Wielkiej Brytanii, Malezji i we Włoszech, dzięki czemu możliwe będą porównania międzykulturowe. Badania pozwolą określić, w jaki sposób kontrproduktywne zachowania związane z wiedzą, takie jak jej ukrywanie, zatajanie i gromadzenie, manifestują się w międzynarodowych organizacjach opartych na wiedzy.
Zmiana sposobu doręczania decyzji
Decyzje dyrektora NCN doręczane są tylko wnioskodawcy, nie są przekazywane do wiadomości kierownika projektu w przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1-7 i 9 ustawy o NCN. W przypadku gdy wnioskodawcą jest osoba fizyczna, decyzja nie jest przekazywana do podmiotu wskazanego we wniosku jako podmiot realizujący. Więcej o zasadach doręczania decyzji.
